20
Geo-Info I 2015-1
vervolgens het bijbehorende televisie
fragment.
Bronnen en verbeeldingen
Atlassen vertellen verhalen vanuit een ruim
telijke dimensie. Al sinds jaaren dag is vanuit
die optiek aan de schoolatlas een breed scala
aan geografische onderwerpen toegewezen:
topografie, platentektoniek, klimaat, bevol
kingsdichtheid, migratiestromen, noem maar
op. De kartografen van de Bosatlas hebben
daar hun vaste bronnenleveranciers en
kaartvormen bijgezocht; het resultaat van hun
werk is vastgelegd in opeenvolgende edities
van DeGroteBosatlas.
Met het betreden van nieuwe markten dienen
zich nieuwe onderwerpen aan die op hun ruim-
telijkedimensieen op hun'kartograafeerbaar-
heid'onderzocht dienen te worden. Dat levert
de nodige problemen op. In de eerste plaats is
er het probleem van het vinden van betrouw
bare data. Bij de atlassen voor de zakelijke
markt is gebleken dat de sponsoren van de
atlassen vaakover buitengewoon interessante
datasets en zelfs compleet uitgewerkte kaarten
beschikten. Kaarten die - in bewerkte vorm -
vervolgens soms ookweereen plekje krijgen in
onze reguliere schoolatlassen.
Een tweede probleem is dat sommige onder
werpen zich domweg minder lenen voor
verbeelding in traditionele kartografie. In een
atlas overcultureel erfgoed wil je bijvoorbeeld
niet alleen de locatie laten zien van de drie
benzinepompen die zijn overgebleven uit de
jaren dertig, veel interessanter is natuurlijk hoe
ze er uitzien. Dit soort constateringen heeft
geleid totconsumentenatlassen waarin niet
alleen kaarten, maarook teksten, tijdbalken,
infographics en fotoreeksen een plek hebben
gekregen.
De toekomst
We blijven trouw aan onze oorspronkelijke
opdracht: de wereld uitleggen vanuit eenvou
dige,'leer scheinende) kaarten. Kaarten die per
pagina of per spread een samenhangend ver
haal vertellen. Daarin laten we de grote lijnen
zien, al het andere blijft achterwege. Het gaat
om het zo helder mogelijk verbeelden van de
essentie. Bij schoolatlassen gaat het om de
essentie van het vakaardrijkskunde, bijcon-
sumentenatlassen om de essentie ('identiteit')
van een gebied, en bij thema-atlassen om de
essentie van een branche ofwerkterrein.
Het steeds groter wordende aanbod van infor
matie via internet is daarbijgeen bedreiging,
maarjuisteen uitdaging. Hoe meerinformatie
beschikbaar komt, des tegroterwordt de
Voorbeeld van kaart uit thematische atlas dienu in GB54 (Grote Bosatlas) staat.
behoefte aan selectie en inkadering. Dat die
behoefte groot is, blijktook uit de golfvan
canons die de afgelopen jaren over ons land
is gerold. Geen onderwerp, oferwerd wel een
canon voor ontwikkeld. Het begon met de
geschiedenis van Nederland, teruggebracht
tot vijftig vensters. Daarna verschenen canons
over provincies en steden, ruimtelijke orde
ning, de natuurwetenschappen, Nederlandse
muziek etc. Onze atlassen voor de consu
mentenmarkt en de zakelijke markt sluiten
daar bijaan: het zijn in wezen kartografisch
uitgewerkte canons.
Maaronze core-business blijft natuurlijk de
schoolatlas. De wereld wordt steeds com
plexer, de overkill aan informatie via internet
alleen maargroter. Willen leerlingen hun weg
daarin vinden, dan moeten ze beschikken
over dejuiste interpretatiekaders. Het is een
belangrijke taakvan het onderwijs dergelijke
kaders te bieden. Als het gaat om de interactie
tussen de mens en de aarde waarop hij leeft
en de interactie tussen mensen onderling,
is daareen belangrijke rol weggelegd voor
het vakaardrijkskunde. Wat dat vakte bieden
heeft, brengtde Bosatlas in kaart.
Summary
De Bosatlas is a Dutch school atlas with a his
tory ofi37 years. The atlas hasa strong position
in geography education in The Netherlands.
The first part ofthe article explains the success
ofthe atlas by referring to the didactical view
that was introduced in the first edition ofthe
atlas (1877) and is still the leading principle in
creating newatlases: maps should look'empty',
with only the most necessary information in
it. A Bosatlas is not a work of reference, but a
work of education.
Since 2007 De Bosatlas has launched a number
of new atlases for the consumer market and
the business-to-business market.Theseatlases
are also very successful, in a world that has
changed so much by the internet. This is
explained by the same didactical principle:
because ofthe overkill ofinformation on the
internet, people have a growing need for a
productthat restrains to the essence and
offers overview.
Referenties
[1] P.R. Bos,Scdoo/af/as de.rgehe.ek. aarde.,J.B.Wolters, Gronin
gen 1877
[2] F.J. Ormeling sr.,'Nur leer scheinende Karten...j In: Karto
grafisch Tijdschrift 2002-4,p. 7-8.
[3] Rob van derVaart, in: Ferjan Ormeling m.m.v. Rob van der
Vaart, De biografie van de Bosatlas, Wolters-Noordhoff
(2005), p. 90.
[4] Barend Kobben, Menno-Jan Kraak en Ferjan Ormeling,
'Een nieuwe atlas van Nederland. Toegangspoort tot de
Nationale Geo-data Infrastructuur', in: Geografie, februari
2010, p, 28-31.
[5] dr. Henk Leenaers, Bureau Lijn43, Is onze vaste partner bij
de projecten in de zakelijke markt.
[6] Water Atlas ofThe Netherlands, Noordhoff Uitgevers, 2013.
Peter Vroege, uitgeverBosatlas
sen, Noordhoff Uitgevers
Groningen
