Eerste Jansonius-lezing UvA
Verslag
48
Geo-Info I 2015-2
neemt hij deze laatste over en breidt hem verder
uit. In de competitie met de Blaeu's geeft hij
een Atlas Novus uitinó delen en tenslotte een
11-delige Atlas NovusAbsolutlsslmus, de pendant
van Blaeu's AtlasMalor in 11 delen, maarevenwich-
tiger opgebouwd.
Waarom Janssonius er dan toch in de geschiede
nis veel slechter van af komt, en als plagiarist
bekend staat, terwijl de Blaeus evenveel van hem
overnamen als andersom, moet nog onderzocht
worden, en de Bijzondere Collecties van de UvA is
daarvoor de aangewezen plaats!
De Jansonius-lezing zal eikjaar in januari gehou
den worden dooreen internationaal bekende
historisch-kartograaf, maar of men erin zal slagen
elke keer zoveel spektakel te veroorzaken als deze
eerste keer is nog de vraag.
Ferjan Ormellng
Ter nagedachtenis aan de familie van haar man,
RolfJanssonius, is in 2013 door mevrouwJans-
sonius-Schultheiss het Jansonius-fonds gesticht,
ter vermeerdering van de kennis van de histori
sche kartografie en ter bescherming van ons histo-
risch-kartografischecultuurbezit. Doorditfonds
wordt o.a. de instelling van een (binnenkort in te
vullen) bijzondere leerstoel historische kartografie
aan de UvA mogelijkgemaakt. Om de aandacht
op dit fonds te vestigen zal vanaf20i5 eikjaar
door de onderzoekgroep voor de geschiedenis
van de kartografie Explokart een Jansonius-lezing
worden georganiseerd, en dr. Peter van der Krogt,
Jansonius-conservator bij Bijzondere Collecties
van de UvA hield op30 Januari jl. de eerste lezing
in deze prestigieuze serie.
Hierbij heeft hij meteen de geschiedenis herschre
ven: het is ten onrechte altijd Joan Blaeu die de
show steelt als we het over de i/-eeuwse Neder
landse kartografie hebben. Blaeu staat in de canon
van de Nederlandse geschiedenis, en over hem is
erg veel geschreven. De redenen voor deze gro
tere mate van aandacht zijn uiteenlopend; omdat
hij een betere PR had, onder de Amsterdamse elite
verkeerde, en er meer dramain zijn leven zat (hij
overleed in 1673 kort nadat een grote brand zijn
drukkerij, op dat moment mogelijkde grootste in
Europa, in de as had gelegd). Maar Van der Krogt
gafaan datJohannesJanssonius (1588-1664) in
de kartografie zeker de gelijke was van Blaeu,
en zakelijkzijn meerdere vanwege het opzetten
van een Europees boekhandelsimperium, met
winkels in Lyon, Genève, Frankfurt, Berlijn, Dantzig,
Koningsberg, Stockholm en Kopenhagen, naast
zijn winkel in Amsterdam.
Afkomstig uit een Arnhems boekhandelaren- en
uitgeversgeslacht - zijn vader gaf samen met
Jodocus Hondius en Cornells Claesz. in 1607 de
Atlas Minor uit - trouwt Johannes met Hondius'
dochter Elisabeth, en werkt in de kartografie
eerst samen met Hondius'zonen Jodocusjr. en
Henricus, voordat hij zich geheel verzelfstandigt.
Hij geeft Willem Blaeu's LichtderZeevaert utt (1620),
brengt de AtlasMinor opnieuw uit (1628), evenals
globes en wandkaarten en in 1630, als Willem
Blaeu met zijn AtlantisAppendixde concurrentie
aangaat met de op dat moment door Henricus
Hondius uitgegeven (Mercator-Hondius-)Af/as,
