geodetische en
heid moet beter
2015-3 I Geo-Info
45
ander zich niet redelijkerwijs aan het contract
houdt, moet de benadeelde een (juridische)
actie uit toerekenbare tekortkoming (ofwel
'wanprestatie') kunnen starten met gerede
kans op succes. Juist dat succes hangt af van
de aard (niet te weinig en niet te veel) en de
wijze (helder, duidelijk en objectief) waarop de
afspraken zijn vastgelegd.
Economische component
Er zijn ook economische componenten die er
in essentie op neerkomen dat partijen elkaar
een redelijk economisch voordeel gunnen.
De administraties van de Ministeries zijn niet
goed. Dit werd geconcludeerd door zowel
de Commissie Elias[3] als eerder al door de
Algemene Rekenkamer (AR) in 2007 en 2008[i].
De Commissie Elias concludeert dat de admi
nistraties van de ministeries moeten worden
aangepast, zodat de kosten van de ICT-projec-
ten beter inzichtelijk kunnen worden gemaakt.
De ministeries houden slecht bij, wat hun
informatisering en automatisering kost. Dit zal
voor geo-ICT-projecten niet anders zijn.
Deel B van het rapport van de AR spreekt in
2008 al over de noodzaak om de administratie
van de projecten te verbeteren om zo beter
te kunnen sturen op effectiviteit en efficiency.
Wanneer eenmaal is vastgesteld hoe de admin
istraties verbeterd moeten worden [2], kunnen
de administraties van de ministeries en ook de
contracten hierop worden ingericht. Vervolgens
kan hierop worden gestuurd, aldus de AR. Ook
dit zal gelden voor Geo-ICT-projecten.
Gedragscomponenten
In veel gevallen verdwijnt een contract na
ondertekening ervan in de la [3]. Vaak komt het
er helemaal niet meer uit of pas weer als de pro
blemen onoplosbaar blijken te zijn. Dit niet of
te laat uit de la halen van het contract noemen
we gedragscomponenten. De gedragscom
ponenten zijn weerbarstige componenten,
want hier is een gedragsverandering van de
projectmanagers vereist. Daarbij komt nog dat
eerst de economische en juridische componen
ten duurzaam in orde moeten zijn, voordat de
gedragscomponenten kunnen worden veran
derd en de projectmanagers kunnen sturen op
de bepalingen uit het contract.
Projectmanagers vinden het vaak eng om
op basis van het contract te sturen omdat de
economische en juridische componenten niet in
orde zijn, of omdat zij het kil vinden overkomen
om op basis van het contract te sturen. Kil of niet,
sturen op basis van het contract is essentieel!
Immers, daar staat in wat we hebben bedoeld
en afgesproken, hoe we dat wijzigen en wat we
doen als we het niet met elkaar eens zijn.
Natuurlijk moeten de economische en juridische
componenten in orde zijn, willen de projectma
nagers überhaupt goed kunnen sturen. Dit zijn
inhoudelijke onderwerpen en ter zake kundige
werkgroepen kunnen standaarden voor bepa
lingen van contracten en modellen voor be- en
toerekening van kosten maken. Als de econo
mische en juridische componenten in orde
zijn, kan aan de gedragscomponenten worden
gewerkt: de projectmanagers kunnen op basis
van de bepalingen uit de contracten sturen.
Zij kunnen de artikelen uit het contract vertalen
in agendapunten voor het voortgangsoverleg
van hun project. Zo kunnen zij de vinger aan
de pols houden voor wat betreft het contract,
zonder het contract zelfs maar te noemen
en zo kan aan contractmanagement worden
gedaan zonder de beladenheid, die vaak wordt
geassocieerd met contractmanagement. Als de
juridische en economische componenten voor
elkaar zijn, lijken alle relevante aspecten op de
agenda van het voortgangsoverleg aan bod te
kunnen komen. Om er zeker van te zijn dat elke
belangrijke component zijn plek in het contract
vindt, is het goed een lijst met 'lessons learned', al
dan niet op het niveau van de Gouden Driehoek
Overheid-Bedrijfsleven-Wetenschap, bij te hou
den en de standaard of het sjabloon voor het
contract met vaste regelmaat te actualiseren.
Voor duurzaam succesvol contractmanage
ment is, zoals gezegd, een gedragsverandering
van in ieder geval de projectmanagers vereist.
Echter, ook betrokkenen in andere rollen zoals
controllers, maar ook de opdrachtgevers, zul
len hun houding en gedrag moeten aanpas
sen om duurzame en succesvolle beheersing
van geodetische en Geo-ICT projecten en
onderliggende contracten mogelijk te maken!
Deze gedragsveranderingen zullen zich niet
uit zichzelf voordoen maar zullen tot stand
moeten worden gebracht met een juiste
veranderbegeleiding. De wijze waarop de
veranderingen worden ingezet wordt bepaald
door de specifieke aspecten van de omgeving
(mensen, organisatie, cultuur, etc.).
Worden de gedragscomponenten niet goed
ingevuld dan zal het in de praktijk voor veel
betrokkenen een brug te ver zijn om elkaar
succesvol aan te spreken op de gemaakte
afspraken en desnoods een (juridische) actie
wegens toerekenbare tekortkoming te starten.
Slotopmerkingen
Het is te kort door de bocht om te verwachten
dat contractmanagement voor geodetische
en Geo-ICT-projecten bij de overheid beter
wordt door hier alleen maar aandacht voor
te vragen. Eerst dienen de economische en
juridische componenten van het contract
duurzaam in orde te zijn. Vervolgens moeten
de gedragscomponenten duurzaam in orde
worden gebracht. Dan pas kan en wil de
projectmanager op het contract sturen. Juist
voor de wil is een gedragsverandering nodig,
die top-down moet worden gecreëerd.
In een vervolgartikel dat wordt gepubliceerd
in Geo-Info wordt dieper ingegaan op respec
tievelijk de juridische, de economische en de
gedragscomponenten.
Referenties
1. Zie ook de Commissie Elias in conclusie 9 op pagina 19 van haar
rapport
2. Zie ook conclusie 9 van de Commissie Elias op blz. 19 van haar
rapport
3. Zie bijvoorbeeld pag. 81 van het rapport van de Commissie Elias.
4. Zie bijvoorbeeld Algemene Rekenkamer, Lessen uit ICT-pro-
jecten bij de overheid, Deel A, 29 november 2007, pag. 10 en
Algemene Rekenkamer, Lessen uit ICT-projecten bij de overheid,
Deel B, 1 juli 2008, pag. 36.
s
I
mr.ir. Jos C. Anneveld is DGA
van Cernan BV en als onaf-
hankkelijk adviseur verbonden
aan AeroVision BV. Hij oriën-
teert zich momenteel op een
promotietraject bijprof.mr Aernout H.J. Schmidt,
hoogleraar Recht en Informatica bij de Universiteit
Leiden, Faculteit Rechtsgeleerdheid, Instituut voor
Metajuridica. De heer Anneveld is te bereiken via
jos.anneveld@aerovision.nl
Ronald Vroom is als senior pro
curement specialist verbonden
aan Procure-IT, onderdeel van
Emeritor. Hij is gespecialiseerd
in IT-sourcing en aanbeste-
dingsrecht. Hij is te bereiken via
R.vroom@procure-it.com
