Evaluatie van innovatieve
landregistratie-instrumenten
in sub-Sahara Afrika
Drie cases binnen een peri-urbane context
Sub-Sahara Afrika verstedelijkt
in een snel tempo. Het grootste
probleem is dat de landen niet
de juiste instrumenten tot hun
beschikking hebben om die
stedelijke groei beheersbaar te
laten plaatsvinden. Omdat het
bestuur er niet in slaagt voldoende
land uit te geven, zullen de
burgers het land op informele
wijze in bezit nemen. Hierdoor
lopen ze het risico op een later
tijdstip zonder compensatie
van gedane investeringen van
het land te worden verdreven.
Dit artikel evalueert diverse
instrumenten om gronduitgifte
te vergemakkelijken en informeel
grondbezit te formaliseren. Het is
een onderdeel van een recent
promotieonderzoek (Asperen,
2014), waarover in Geo-Info 6, 2014
al kort is bericht.
4 Geo-Info I 2015-3
Door Paul van Asperen
De informele status van grondbezit leidt vaak
tot angst bij de grondbezitters om te investeren
in het verbeteren van hun woningen, terwijl
diezelfde status de overheid ook verhindert te
investeren in de verbetering van de nutsvoorzie
ningen. Een van de belangrijkste doelstellingen
van formalisering van het grondbezit is om de
armoede terug te dringen. Sub-Sahara Afrika
behoort tot de armste regio's ter wereld: 52% van
de bevolking leeft van een inkomen onder de
armoedegrens van 1,25 dollar per dag. Hoewel
de meerderheid van deze groep momenteel op
het platteland leeft, zal de armoede in stedelijke
gebieden toenemen als gevolg van de toene
mende verstedelijking. Deze verstedelijking vindt
grotendeels plaats in de peri-urbane gebieden.
Meerdere landrechtsystemen
Peri-urbane gebieden zijn dynamisch en
heterogeen, zowel in tijd en als in ruimte. Een
van de belangrijkste kenmerken van de peri-
urbane gebieden in sub-Sahara Afrika is het
naast elkaar bestaan van meerdere landrecht
systemen. Dit kan deels worden toegeschre
ven aan de geschiedenis van deze regio.
De meeste landen hebben twee parallelle
systemen: een traditioneel en een overheids
systeem. De traditionele systemen bevatten
de landrechten zoals bepaald in het aloude
traditionele recht, het overheidssysteem is
geïntroduceerd door koloniale machten en
is dikwijls gehandhaafd na de onafhankelijk
heid. De traditionele systemen zijn inherent
dynamisch omdat ze zich continu aanpassen
aan de veranderende omstandigheden, zoals
verstedelijking. Sommige aanpassingen in de
traditionele systemen, met name de koop en
verkoop van land, worden vanuit theoretisch
oogpunt onwenselijk geacht, maar komen
desondanks vaak voor. Wanneer het overheids-
Figuur 1 - Uitsnede topografische kaart 1:50.000 Oshakati 1996 (niet op schaal, ©Ministry of Lands and
Resettlement, Namibië).
QKhüuu
C+fT"*ÜHV
hUnixJ kanos
Group cl huts
flAKATI
