2015-4 I Geo-Info
53
Foto: Erfgoed Leiden (afbeelding uit Behoedzaam Bestuur p. 235).
diensten Ruimte en Groen (PPD) en Milieu
(PWS). Aardig is een foto van een installatie
voor de fotografische reproductie van kaarten
bij deze provincie uit 1966, met twee mannen
in witte jassen.
'Het actualiseren van kaarten was nu rela
tief weinig werk' is de conclusie, door de
opkomst van de automatisering in de jaren
90. De dynamische kaarten die deze provincie
nu produceert zijn via internet te raadplegen.
'Ze worden continu bijgehouden en zijn dus altijd
actueel.' Een hoofdtaak van de tekenkamer van
de PWS was de vervaardiging van een Provin
ciale Waterstaatskaart, terwijl van 1865-1992
RWS al een Nationale Waterstaatskaart maakte.
Zuid-Hollands provinciale 'Ferwerdakaart'
van na 1954 was een werkkaart. 'Omdat hij in
zwart-wit was uitgevoerd, konden de water
staatsambtenaren er makkelijker aantekeningen
op maken dan op de officiële, in kleur uitgevoerde
kaart van Rijkswaterstaat', aldus een uitleg.
Rond 1975 verscheen de provinciale kaart toch
ook met aparte kleuren voor poldergrenzen
en voor polder- en boezemwateren. Begin
jaren 90 gold vrij plots: 'De politiek zag te veel
overlap met andere waterstaatskaarten en zette
vraagtekens bij het kostbare project.' Gezien de
autonomie snap ik deze vervolgzin niet: 'Tien
jaar later hakte het Rijk de knoop door en maakte
een einde aan de Provinciale Waterstaatskaart.'
De Waterstaatskaart van RWS sneuvelde in
1992 al. Zeker in Zuid-Holland hadden verder
de hoogheemraadschappen de oudste
cartografische traditie en vond medio 1975 ook
nog 'polderconcentratie' naar deze openbare
lichamen plaats.
Inzoomen op deze aspecten van landmeten
en kaarten is subjectief voor dit tijdschrift. In
het totale boek laten acht historici zien wat het
provinciaal bestuur van Zuid-Holland van 1814
tot nu concreet heeft gedaan en dat was best
veel. Tot in de ondertitel van 'Behoedzaam
bestuur' toe omzeilt men de term jubileum;
1814 heet slechts een 'mogelijk begin', want
provinciale staten waren er al sinds de late
Middeleeuwen en vestigde de Unie van
Utrecht van 1579 niet de club van de zeven
provinciën, waaronder Holland? De scheiding
tussen Noord- en Zuid-Holland is van 1840
en er valt dus zelfs iets voor te zeggen dat de
provincie Zuid-Holland in 1814 nog heel niet
bestond, al was het uitvoerend bestuur al wel
in tweeën geknipt. Het is een prachtboek van
het provinciale Erfgoedhuis Zuid-Holland en
geen andere provincie besteedde zó aandacht
aan 1814!
In Gelderland werd op 13 september wel het
boek 'Van pottenkijker tot boegbeeld, 200 jaar
Gelderse Commissarissen van de Koning(in)'
gepresenteerd. Zonder kaarten en landmeters,
met maar 184 pagina's en een prijs van e 19,95.
Adri den Boer
