THEMA
2015-5 I Geo-Info
Waterstaatskaart (bron: Vereniging voor Waterstaatsgeschiedenis, www.waterstaatsgeschiedenis.ni).
Wegenbestand van Rijkswaterstaat werd in
de jaren negentig afgeleid van TOPioVector.
Voor recreatief gebruik (wandelen, fietsen)
waren de kaarten op schaal 1:10.000 en 1:25.000
uitermate geschikt.
Een ander toepassingsgebied was de
ruimtelijke planning. Het Planbureau voor de
Leefomgeving en zijn voorgangers gebruikten
de topografische kaarten om kengetallen voor
landschappelijke kenmerken te ontwikkelen
en veranderingen in het landschap te monito
ren op basis van die kenmerken.
Voor het vastleggen van percelen waarop
agrariërs subsidie konden aanvragen, werden
in opdracht van het ministerie van Landbouw
zogenaamde pipo-kaarten (perceelsiden
tificatie en productieomvang) gemaakt.
Dit gebeurde in eerste instantie handmatig
door de Topografische Dienst op basis van de
Topografische Kaart 1:10.000. Later werd dit
geautomatiseerd gedaan door Alterra. Na een
aanscherping van de EU-regels bleken deze
kaarten helaas niet nauwkeurig genoeg te zijn
voor het toekennen van landbouwsubsidie,
waarna is overgestapt op een grootschaliger
kartering.
De topografische kaart ais wegenkaart in de jaren
vijftig (bron: Kadastermuseum).
Ter gelegenheid van 175 jaar topografie werd
in 1990 de stand opgemaakt van het kaartge
bruik op dat moment (Bakker, 1990). We staan
iets langer stil bij dit artikel omdat het een
mooie vergelijkingsbasis biedt voor de stand
van zaken anno 2015.
Het artikel begon met de constatering dat sinds
1988 de topografische kaart zelfs werd gebruikt
als decoratie voor Amsterdamse trams, om ver
volgens een gestructureerd overzicht te geven
van de gebruikerscategorieën, gebruiksdoelen,
gebruiksvormen en fysieke voorkomens van de
topografische kaarten.
Als gebruikerscategorieën werden onder
scheiden: overheid, bedrijven (samen 50%)
en particulieren (inclusief boekhandel, 50%).
Hetartikel beschrijft een groot aantal gebruik-
stoepassingen: militair, algemeen oriënterend,
navigatie/routeplanning, aardwetenschappen,
cultuurhistorie, landschapsonderzoek, ruim
telijke ordening, landinrichting, leidingaanleg
en -beheer, thema-inventarisaties, recreatie,
onderwijs/educatie en tenslotte: leunstoel
kaartgebruik. Als gebruiksvormen worden
onderscheiden: kaartlezen, kaartanalyse en
kaartinterpretatie, in oplopende volgorde van
intensiteit van gebruik en eisen die gesteld
worden aan de nauwkeurigheid en consisten
tie van de kaart (ook in de tijd gezien).
Anno 1990 stonden we aan het begin van het
digitale tijdperk. Dat is goed zichtbaar in de
paragraaf 'fysieke voorkomens' waar de levering
van filmcalques als 'wat betreft gebruikstoepas-
