200 jaar topografie... een historische
weg met grote veranderingen!
Column
2015-5 I Geo-Info
"zulk een welgelijkend portret des oppervlakte des lands, dat tevens door zijn officieel karakter eene volkomene zekerheid verschaft en allen
twijfel en wantrouwen buitensluit..." - citaat uit 1855 van historicus en kartograaf W. Eekhoff in Algemeene Konst- en Letterbode
Dat doet mij mijmeren, zelf wonend in een kleine gemeen
schap waar in al die jaren niet zo veel is veranderd. In onze kleine
gemeenschap kennen wij nog het begrip noaberschap. Dit houdt
een verplichting in, de noabers (buren, in een ruime zin des woords)
bij te staan in raad en daad indien dat nodig is.
Twintig jaar geleden verhuisden mijn man en ik samen met
onze drie kinderen naar "onze boerderij", een lang gekoesterde
wens. Wij "maakten buren" zoals dat hier in onze gemeenschap
heet. We werden welkom geheten in de gemeenschap, er werden
verhalen verteld en door iedere buur werd drie gulden neergelegd.
Bij navraag bleek dit "het adopteren van onze kinderen te zijn".
Dit wilde zeggen dat alle buren zich verantwoordelijk voelden voor
onze kinderen. Het begrip samen en onderlinge verantwoording
hoefde je hier niet uit te leggen. Het was een vanzelfsprekendheid.
Ook bij begrafenissen, geboorten, jubilea en ziekten werden strikte
regels nageleefd. Je ging ook altijd samen naar dit soort aangele
genheden. Ik waardeer deze gewoonten en het leven in een hechte
gemeenschap.
Tot zover de veranderingen in onze gemeenschap, maar wat
veranderde er in 200 jaar topografie?
U begrijpt wellicht dat ik (ondanks dat ik ook niet meer
piepjong ben) maar een fractie van deze historie heb mogen
meemaken. Wel heb ik in die relatief korte periode een heel scala
aan veranderingen meegemaakt en zelf mogen initiëren.
De Topografische Dienst is ingesteld bij Koninklijk Besluit van
18 februari 1815 als onderdeel van het archief van Oorlog. Al voor
het ontstaan van de Topografische Dienst speelde de kartering
door baron Kraijenhoff (1758-1840) een belangrijke rol. Eind 18e
eeuw kreeg hij de opdracht om de Bataafsche Republiek in kaart
te brengen. Hij zorgde voor een belangrijke basis, namelijk de
opmeting van het Driehoeksnet. De onder leiding van Kraijenhoff
vervaardigde kaart is op een schaal van 800 Rijnlandse roeden op
een duim (1:115.200). Een bijzondere schaal, 800 Rijnlandse roeden
zou precies de afstand zijn die een kanon kon schieten. Of dit op
waarheid berust
Sinds 2004 is de Topografische Dienst onderdeel van het
Kadaster. In 2007 heeft het Kadaster zijn 175-jarig bestaan gevierd
(1832). De oorspronkelijke Topografische Dienst heeft dus een iets
langere historie. Sindsdien heeft de tijd niet stil gestaan. In 2008 is de
kleinschalige topografie als basisregistratie (BRT) opgenomen in het
stelsel van basisregistraties. Sinds 2012 is de BRT beschikbaar als open
data. Dat betekent dat het Kadaster deze gegevensbestanden kos
teloos en met minimale leveringsvoorwaarden ter beschikking stelt.
Dit heeft er toe heeft geleid dat het gebruik enorm is toegenomen.
Het Kadaster staat garant voor betrouwbare informatie en
adviezen, ziet zichzelf als een innovatieve en inspirerende ken
nispartner, is betrokken bij maatschappelijke veranderingen, denkt
in maatschappelijke thema's en is toegankelijk voor klanten en
partners.
De Nederlandse overheid hecht zeer aan de kwaliteit van de
topografische kaart. Er is de afgelopen jaren steeds geïnvesteerd
in nieuwe technieken en concepten. Baanbrekende innovatie en
vernieuwingen in productieprocessen leverden veel internationale
belangstelling en aanzien op. Denk hier bijvoorbeeld aan ontwik
kelingen op het gebied van Automatische Generalisatie, 3D en de
introductie van Lean.
Door automatisering zijn steeds meer gegevens digitaal
beschikbaar. Daardoor is veel meer met de vastgelegde informatie
te doen dan alleen een papieren kaart produceren. Topografie is een
belangrijk onderdeel geworden van het veel ruimere begrip geo-
informatie. De veranderingen in het geo-domein vinden in een toe
nemende snelheid plaats. Open data is een zegen voor de gebruiker
omdat de financiële drempel voor het gebruik van geografische
data is weggevallen, waardoor vele smart oplossingen gebruik
kunnen maken van de open beschikbare topografie. Navigatiesys
temen, simulatiesystemen, apps, smartphones, smart-tv, smartdata,
smartwatch, smartglasses, smartcars, smart-highways, smartclothing,
precisielandbouw, e-readers en 3D-printers zorgen voor een
verandering in de belevingswereld van de moderne mens. Dit
snel veranderende speelveld vraagt om smarttopografie en smart
geo-informatieproductie. Digitale informatie wordt gecombineerd
en geanalyseerd, wat leidt tot nieuwe toepassingen. Ook beheer
van de openbare ruimte en de nationale geo-informatievoorziening
via PDOK (Publieke Dienstverlening Op de Kaart) dragen bij aan een
steeds waardevoller dienstenpakket voor de maatschappij.
Deze resultaten bereik je alleen samen. Het Kadaster zoekt dan
ook de samenwerking op met partners uit de wetenschap en het
bedrijfsleven.
Het doet mij weer mijmeren: noaberschap. De basis voor noa
berschap is elkaar kennen en vertrouwen. Samenwerken en elkaar
business gunnen. Ach.. dat bestaat toch eigenlijk ook al jaren!
Ulrike Schild-Kamlah
Hoofd Geo-Informatie en Maatwerk en Advies
Ulrike.Kamlah@kadaster.nlw