Lu n
62 I Geo-Info I 2015-5
tussen de vele technologische oplossingen
(zoals WMS) en de beheerders van, met name
kleinere, collecties historische kaarten. Zij zijn
in veel gevallen niet volledig op de hoogte van
de nieuwste ontwikkelingen en bekijken de
digitale ontsluiting op een andere manier.
Een andere presentatie richtte zich op het
gebruik van historische kaarten als middel
bij onderzoek naar landschapsverandering.
Zijn oude landschapsstructuren en veldnamen
nog herkenbaar in het huidige landschap van
Noord-Bohemen? Dit deel van Tsjechië draagt
de sporen van uitgebreide industriële exploita
tie en delfstoffenwinning en heeft als gebied
aan de grens met Duitsland tijdens de Koude
Oorlog ook te maken gehad met ontruimin
gen en de inrichting van een bufferzone, als
onderdeel van het IJzeren Gordijn. Sinds 1990
zijn er meerdere initiatieven om te komen tot
reconstructie van het landschap, waarvoor
naast luchtfoto's en oude kronieken vooral
gebruik gemaakt wordt van gegeorefereerde
historische kaarten en gevectoriseerde bestan
den daarvan. Vooral uit de 19e eeuw zijn veel
bronnen beschikbaar. Met name de kadastrale
kaarten uit deze periode vormen prima
vergelijkingsmateriaal met de sinds omstreeks
1950 beschikbare grootschalige kaarten. Door
combinatie met actuele LIDAR-gegevens
en orthofoto's is het ook goed mogelijk om
het historisch kaartmateriaal in 3D-modellen
te bestuderen en dit heeft in dit onderzoek
opvallende resultaten opgeleverd.
Lokale bijdragen betroffen onder andere de
Qipu kaarten van het wegenstelsel van de Inca's,
een soort Peutingerkaart van de Nieuwe wereld,
en de eerste Portugese kaarten van Brazilië
(zie figuur 4). We kregen een indrukwekkende
voorpresentatie van imagine Rio, een website die
in december 2015 start met alle oude kaarten en
een (3D) model van de ontwikkeling van de stad
(hrc.rice.edu/imagineRio/home), en het aantal
webservers met oude globes is weer uitgebreid
met die van www.chartae-antiquae.cz/en/globes.
In Oost-Europa is men verder gegaan met het
creëren van websites waarop men resultaten van
de Habsburgse topografische karteringen van
de Balkan kan bekijken
Ruimtelijke analyse
Tijdens het congres zijn vele vormen van
ruimtelijke analyse aan bod gekomen, variërend
van het gebruik van toepassingen bij klimaats
veranderingen en energiebronnen, tot het
(semi-) geautomatiseerd visualiseren van in een
tekst aanwezige plaatsaanduidingen. Ook is er
veel aandacht voor speciale toepassingen van
Open Street Map, onder andere als ondersteu
ning bij bevolkingstellingen en voor gegevens
die uit sociale media gehaald kunnen worden
(zoals de verspreiding van astma-aanvallen).
Onder dit thema werd ook de kartografische
voorbereiding op de Amerikaanse volkstelling
van 2020 gerekend. Tim Trainor gaf een duidelijk
overzicht van de manier waarop men hiervoor
150 miljoen adressen (straatadressen, postbussen
of omschrijvingen) gaat benaderen, desgewenst
digitaal, om een zo hoog mogelijke dekkings
graad en betrouwbare uitkomsten te genereren.
Web-kartografie
Met de grote rol die het World Wide Web
speelt in de huidige samenleving, en daarmee
ook in de kartografie, was het niet verwonder
lijk te zien dat hiervoor op allerlei manieren
aandacht was tijdens de conferentie. Wel
hadden de presentatoren in de mondelinge
presentaties de handicap dat de gebruikte
techniek het onmogelijk maakte om systemen
echt te demonstreren (alles moest van de Mac
naar PC's worden omgezet), maar desondanks
kregen diverse sprekers het voor elkaar om
interessante ontwikkelingen te laten zien.
Vooral de toenemende integratie van (web)
technologie uit de "main-stream" informatica
was duidelijk te merken: Het programmeren
in Javascript en allerlei daarmee verbonden
tools, het werken met "cloud-" en database
technieken om "Big Data" te verwerken, betere
integratie van kartografie in SDI's, "social
media" en andere informatiesystemen, het zijn
allemaal zaken waar kartografen zich tegen
woordig ook mee bezig houden, en die hier
aan de orde kwamen.
Daarmee is de positionering van de diverse
commissies wier onderwerpen aan deze
ontwikkelingen raken, er niet duidelijker op
geworden. Wie in web-kaarten geïnteresseerd
is moet eigenlijk de ontwikkelingen volgen in
de commissies Maps the Internet, Ubiquitous
Cartography, Neocartography, Geoinformation
Infrastructures Standards én Open Source Geo-
spatial Technologies. Gelukkig organiseren deze
commissies vaak gezamenlijk veel workshops
en andere activiteiten.
Kartografie en Kunst
Het is de afgelopen jaren een goede
gewoonte geworden dat de Commission on
Art Cartography naast "gewone" sessies met
praatjes, ook het een en ander organiseert dat
buiten het standaard stramien valt. Dit jaar
was dat een voorstelling van twee korte films.
De eerste daarvan, MDMD - A Cartomentary, is
het uiteindelijke resultaat van een workshop
van de commissie in Zürich. Op deze bijeen
komst werd door een groep van kartografen
en filmmakers nagedacht over de verbeelding
van "place time" in film, en is de aanzet
gemaakt voor een korte fictie-film, vermomd
als documentaire overeen geheim project
met als doel het maken van een "Multi
Dimensional Mapping Device"... Het uiteindelijke
resultaat dat nu werd gepresenteerd had een
hoog gehalte aan experimenteel surrealisme
en David Lynch-invloeden, en voor wie het
herkende was het aardig te zien hoe het
kartografie-instituut van de ETH Zürich en haar
huidige en vroegere medewerkers figureerden
(zie figuur 5).
Als tweede werd Unmappabie gepresenteerd,
een documentaire over Denis Wood, welke
onlangs op diverse filmfestivals prijzen in de
wacht heeft gesleept. Dat was wat mij betreft
terecht, ik zag een goed gemaakte documen
taire overeen getroubleerd mens, waarbij het
feit dat hij (karto)graficus is een belangrijk deel
van het verhaal vormde.
r Öi
Figuur4 - Brasil Nuova Tavola, door Girolamo Ruscelli (i574)(georiënteerd op het Westen). Foto Elger Heere.