2015-6 I Geo-Info
37
liegenbos
Sloterpark
Gaasperpla:
O Blauwe reigers
iekgebouw
Scheepvaartmr
Leidseple
Rijksmu:
0 Rondvaartboten
afgemaakt. Zo lezen we dat de hoofdstad 14
restaurants telt met één of twee Michelinster-
ren, maar welke etablissementen dat zijn en
waar ze zijn gevestigd blijft in nevelen gehuld.
Kaarten, grafieken en diagrammen worden
vergezeld van foto's en tekeningen, schetsen
van gebouwen (Paleis op de Dam, Centraal
Station), pleinen (De Dam, Museumplein),
wijken en buurten (De Zuidas, het Oostelijk
Havengebied) en publiekstrekkers (Artis,
Floriade). Ook de Amsterdamse taal wordt
belicht met woorden als smeris (politieagent)
en gleuvenrijder (trambestuurder).
Gebiedsindeling
Hoofdstuk negen is een buitenbeentje. Hier wor
den de acht stadsdelen besproken (zeven
woongebieden plus het havengebied West
poort), maar de thema's die gekozen worden
voor die karakterschets zijn vaak al eerder in de
atlas langsgekomen. De uitgave eindigt met de
Amsterdamse stadsplattegrond, waarvan de
gekozen schaal van 1:20.000 ongelukkig is te noe
men. Veel hierop geprojecteerde voorzieningen
hebben we al eerder gehad en als plattegrond is
de kaart net te kleinschalig. Voor veel straatna
men is geen plaats en ze zijn dan ook niet alle in
het register opgenomen. De hoofdstukken wor
den aaneengeregen met fraai fotowerk over de
volle breedte van de vermaarde (Rotterdamse)
luchtfotograaf Karel Tomeï.
Aan het kaartmateriaal is grote zorg besteed,
maar niet altijd is duidelijk op welke gebieds
indeling de thematische informatie binnen de
gemeentegrens gebaseerd is. Dat blijkt pas
in het voorlaatste hoofdstuk als de buurt- en
wijkindeling van elk stadsdeel wordt gepresen
teerd. Op een enkele uitzondering na ontbreekt
de schaal(stok): niet erg als de ontwikkeling van
het schoolverzuim per stadsdeel wordt verge
leken, maar wel vervelend als je de Kunstroute
ArtZuid wilt afleggen en je hierbij de vraag stelt
of dat te voet mogelijk is. Een enkele kleur gaat
op in de achtergrond: bij geel ligt dat gevaar
al snel op de loer (zeker als lijnkleur is het
ongeschikt tegen een witte achtergrond), maar
voor blauw of groen gaat het in Amsterdam
soms ook fout als het kleurvlak aan het IJ grenst.
Sluitstuk
Opvallend is het gebruik van breuklijnen in
een aantal diagrammen, zoals dat waarbij
de doodsoorzaak in de grote steden wordt
vergeleken. Breuklijnen worden doorgaans
gebruikt om ruimte te besparen bij sterk
uiteenlopende waarden. In dit geval is de
ruimte slechts weinig teruggebracht en lijkt
de breuklijn sluitstuk in de vormgeving van
de pagina. Een ongewenst neveneffect is dat
je bij een globale beschouwing de neiging
hebt om de ademhalingsziekten in Utrecht
als verwaarloosbare doodsoorzaak te zien ten
opzichte van hart- en vaatziekten, terwijl het
verschil in werkelijkheid niet meer dan een
factor drie bedraagt. Vergelijking met de grote
steden Rotterdam en Utrecht laat hier weer
zien hoeveel werk er zit in het vergaren van al
dat bronmateriaal, kennelijk kon Den Haag niet
(tijdig) aan de vraag voldoen.
De onderwerpskeuze zorgt onvermijdelijk
voor afvallers: geen woord over de vliegramp
die de stad in 1992 trof (al staat het Monument
voor de Bijlmerramp wél op de kaart). Ook de
vaarroute van het Nederlands voetbalelftal na
het behalen van het Europees kampioenschap
in 1988 komt niet aan bod. De ontstaansge
schiedenis van Amsterdam is niet compleet
zonder een overzicht van geannexeerde
gemeenten en gebieden, maar na 1921 houdt
het in de atlas op terwijl in 1966 de gemeente
Weesperkarspel is overgenomen, vanaf 1963
delen van Haarlemmerliede en Spaarnwoude
naar de hoofdstad zijn overgegaan en ook
Landsmeer en Oostzaan in de jaren zestig
grondgebied hebben afgestaan.
Olympische Spelen
Het zijn slechts kleine rimpelingen, want het is
272 pagina's lang smullen geblazen, ook door
de originele invalshoeken. Zo wordt een aantal
min of meer Amsterdamse fenomenen behan
deld: erfpacht, woonboten, kraken, de band
met Suriname, de Jodenvervolging, de Gay
Pride, Koningsdag, coffeeshops, Sail, het Kwaku
Festival en Amsterdamse fietsgedrag, al is het
bij dit laatste fenomeen de vraag of men buiten
Amsterdam de regels zoveel beter kent. En de
atlas brengt langvervlogen evenementen weer
tot leven zoals de Olympische Spelen van 1928,
die zich trouwens tot ver buiten Amsterdam
uitstrekte. Een rechtstreekse radio-uitzending
van de openingsceremonie werd verboden,
uit vrees dat het publiek dan zou thuisblijven.
Zelfs de route van de wegwedstrijd op de fiets
met finish in Scheveningen is weergegeven.
De Bostatlas van Amsterdam is met een maat
van 24,5 bij 34,1 cm wat compacter en met
2,2 cm wat dunner dan de atlassen van het
eerste uur, maar de uitgave is lekker handzaam
en past in vrijwel elke boekenkast. De verkoop
prijs mag bescheiden worden genoemd: 'een
dagje Amsterdam' gaat voor e 29,95 over de
toonbank. Haast u voor de kerstdagen! En dan
kan het zomaar zijn dat je ook als lezer na
het doorbladen spontaan begint te zingen:
'Niemand kan zich beter wensen dan een
Amsterdammer te zijn.'
Ronald Bokhove (geen Amsterdammer)
ronaldbokhove@cs.com
