3D en de Omgevingswet - deel 1
De Omgevingswet, die naar
verwachting in 2018 in werking
treedt, integreert vele wetten
op het gebied van de fysieke
leefomgeving. Onder deze wet
vallen thema's als: bouwen,
milieu, waterbeheer, ruimtelijke
ordening, monumentenzorg
en natuur. Bijna al deze thema's
hebben een 3D-component en
daarom wordt vaak de vraag
gesteld of de Omgevingswet niet
"3D" zou moeten zijn. En vaak
is het antwoord dat 3D, in het
toch al zo complexe proces van
de Omgevingswet, nu even te
ingewikkeld is. Maar wat betekent
het eigenlijk als we het hebben
over een 3D-implementatie
van de Omgevingswet? En hoe
kan de implementatie van de
Omgevingswet nu en op de langere
termijn de vruchten plukken van
beschikbare 3D-technologie zonder
er last van te hebben?
38
Geo-Info I 2015-6
Door Jantien Stoter
Dit artikel wordt in twee delen gepubli
ceerd (deel 2 verschijnt in nr. 1, jaargang
2016) en is mede gebaseerd op de ideeën
van de inspiratiegroep "3D en de Omge
vingswet" bestaande uit Bert Rademaker
en Maarten Engelberts (Ministerie van
Infrastructuur en Milieu), Florian Witsen-
burg (Tygron), Daniel van Dijk (Gemeente
Den Haag) en ondergetekende.
Meerwaarde van 3D
Laten we eerst nog eens stilstaan bij waarom
we over 3D nadenken bij de implementatie
van de Omgevingswet. 3D-technieken zijn de
laatste jaren flink volwassen geworden. En veel
burgers gebruiken dagelijks 3D-technologie.
Denk aan films en TV in 3D, 3D printing,
gaming maar ook 3D kaarten zoals de webser
vices van F4Map (F4Map, 2015).
De laatste jaren is er ook op geo-gebied
veel gebeurd op het gebied van 3D: 3D
wordt ondersteund in het optionele deel
van IMGeo (het informatie model van de
Basisregistratie Grootschalige Topogra
fie), het Actueel Hoogte Bestand NL is
beschikbaar als open data (inmiddels ook
AHN3 voor delen van Nederland), Kadaster
experimenteert met 3D-producten (3D
TOP10NL, 3D Gebouwhoogten NL), en steeds
meer overheden bouwen een 3D-model
van hun beheersgebied. Bovendien zijn veel
3D-geodatasets beschikbaar via markti-
nitiatieven zoals het 3D-content initiatief
van Esri met daarin publiek toegankelijke
3D-viewing services voor o.a. 3D TOP10NL en
3D BAG (LODi) voor heel Nederland en LOD2
gebouwen voor steden als Leeuwarden,
Den Bosch, Eindhoven, Den Haag, Rotterdam
en Amsterdam (Esri, 2015). Ondanks deze
3D-ontwikkelingen, zijn standaarden en
faciliteiten uit het geodomein overwegend
2D: IMRO, BAG, BRT, BGT, IMKL, maar ook
PDOK en ruimtelijkeplannen.nl. Dat is in veel
gevallen misschien nog prima, maar er zijn
steeds meer voorbeelden waar een integrale
3D-benadering fundamentele voordelen zou
bieden. Zo kunnen aspecten in onder- en
bovengrond tegen elkaar worden afgewo
gen en kan rekening worden gehouden met
het feit dat veel aspecten niet alleen in 2D
ruimtelijk variëren maar ook in 3D zoals wind,
geluid en luchtkwaliteit.
In veel werkprocessen onder de huidige wet
en regelgeving spelen 3D-gegevens al een
belangrijke rol. Veelvoorkomende besluiten
met rechtsgevolgen in het omgevingsrecht
(bestemmingsplannen en omgevingsvergun
ningen) zijn afhankelijk van 3D-gegevens.
Die gegevens vormen de basis voor onder
zoeken die vooraf gingen aan deze besluiten.
Denk daarbij aan geluid- of stikstofdepositie.
De Omgevingswet biedt de gelegenheid bij
uitstek om deze thema's aan elkaar te verbin
den. Dat vraagt om vooruit kijken, zodat we op
de korte en langere termijn kunnen aansluiten
bij de meest recente techniek. Die techniek
zal steeds meer 3D en niet 2D zijn. Vandaar de
vraag: "Wat moet en kan 3D betekenen voor
de Omgevingswet?"
3D-informatie voor de omgevingswet
Als we het hebben over "3D en de Omge
vingswet" bedoelen we veelal "3D-infor-
matievoorziening voor de Omgevingswet".
Daarnaast is er nog het centrale loket waar
burgers en bedrijven omgevingsvergun
ningen moeten aanvragen (Omgevingsloket
Online: OLO). Dit loket wordt in dit artikel
buiten beschouwing gelaten. Maar het is wel
relevant dat vanaf het begin van het OLO
(oktober 2010) het mogelijk is om 3D-gege-
vens in IFC (de standaard in de BIM-wereld)
toe te voegen bij een vergunningsaanvraag.
Bij de implementatie van de Omgevingswet
zou gekeken kunnen worden naar hoe deze
mogelijkheid beter kan worden benut. Want
met aangeleverde 3D-informatie zijn ineens
allerlei controles mogelijk waar een ontwerp
aan moet voldoen (maximale bouwhoogte,
maximale geluidbelasting, ontvangen zonlicht
op de gevel etc.), zeker als deze beperkingen
in 3D kunnen worden gerepresenteerd in een
Omgevingsplan en kunnen worden geïnte
greerd met 3D-stadsmodellen van gemeenten
(zoals eerder gedemonstreerd in het onder
zoek van TNO, 2013).
In dit artikel gaat het over digitale 3D-infor-
matie voor zowel een betere informatievoor
ziening als een betere ondersteuning bij het
uitvoeren van de Omgevingswet. Als we
kijken naar waar 3D kan bijdragen aan het
behalen van deze doelen, kunnen we de aan
de Omgevingswet gerelateerde informatie het
beste in drie groepen verdelen:
1. de basisregistraties die de huidige leefom
geving beschrijven;
2. het Omgevingsplan waarin is vastgelegd
wat wel en niet mag op een bepaalde
locatie;
3. rekenmodellen die de impact op de
omgeving bepalen voor allerlei omge
vingsaspecten als de leefomgeving zou
veranderen (bijvoorbeeld bij de uitbreiding
van een snelweg).
Hierna zal voor ieder van deze drie typen wor
den beschreven wat een 3D aanpak betekent.
