A
Wordt stationsleed
ook kaartleed?
OPEN
kaart
Sinds 2011 zijn de vertrektijden
vantreinen openbaar.
De actuele data wordt gebruikt
voor OV-bedrijven en andere
ondernemers om hun (digitale)
service te verbeteren. Gelijktijdig
slaat een partij als Rijdendetreinen.nl
deze actuele gegevens op in
een eigen database. Hoewel
er dus geen verificatie op deze
data plaatsvindt, geeft de data
waarschijnlijk ook voor analyses
een redelijk beeld. In ieder geval
gebruikt de NOS op haar site deze
gegevens voor nieuws. Op nos.nl/
artikel/2080064-achttien-procent-
meer-treinstoringen-in-2015.html
staat een aardige analyse met
interessante infographics. En op
nos.nl/artikel/2080077-kaart-
hier-stond-je-het-vaakst-op-de-
trein-te-wachten.html staat een
kaart met stationspunten die
het aantal storingen aangeven.
Deze kaart is met LocalFocus- en
OpenstreetMap-data gemaakt.
14
Geo-Info I 2016-1
Jan-Willem van Aalst
(imergis.nl en opentopo.nl):
"Saaie data trekt beter de aandacht als we er
een kleurig kaartje van maken", zal de redactie
gedacht hebben. En inderdaad, het confet-
tibeeld mist z'n effect niet. Maar wordt de data
daarmee ook informatie? Wie heeft wat aan
dit kaartje? Het zal weinigen verrassen dat er
in de Randstad gemiddeld meer storingen zijn
geweest dan in dunner bevolkt gebied. Hetis
trouwens bijzonder dat Station Maliebaan
(Spoorwegmuseum Utrecht) ook twee storingen
heeft gehad. Zouden die overlast hebben
veroorzaakt? Want reizigers zijn volgens mij
niet geïnteresseerd in storingen, maar hoeveel
overlast men kan verwachten in het reizen van
A naar B. Een kaart die enquêteresultaten over
recent ervaren overlast op treintrajecten plot,
zou er wel eens heel anders kunnen uitzien.
En zelfs dan is het maar de vraag of reizigers
daarop hun reisstrategie zullen aanpassen -
vaak zijn er niet zoveel alternatieven. Dus de
meerwaarde van dit kaartje voor de gemiddelde
treinreiziger lijkt me ver te zoeken. Dan nog
over de kartografie: als het om storingen gaat,
gebruik dan geen stippen, en zeker geen groen:
gebruik bijvoorbeeld een explosie-icoontje
dat groter wordt bij meer storingen. Nu krijgt
de kaart een hoog Nijntje-gehalte. De wel erg
onnauwkeurige landsgrens nodigt ook al niet uit
om dit kaartje serieus te nemen. De spoorwegen
hadden er wèl bij gemogen; daarmee wordt de
samenhang tussen de stations duidelijker.
Winifred Broeder
(zelfstandig kartograaf):
Een Rotterdammer die regelmatig de trein
neemt zal het niet zijn geweest, de maker van
deze kaart. Want dan had hij of zij, wachtend
op de trein, voldoende tijd gehad om aan de
hand van de gegevens van Rijdendetreinen.
nl na te denken over een nieuwswaardige
kaart. Een kaart die de door de titel geschapen
verwachtingen waar maakt. Een kaart aan de
hand waarvan de lezer kon zien in hoeverre het
station in zijn of haar buurt de zaken op orde
had of waar juist de kans op wachten groter
was dan op andere stations. Of hoe de situatie
zich in 2015 heeft ontwikkeld ten opzichte van
voorgaande jaren en op welke trajecten het
vaakst vertraging ontstond. Nee, vermoedelijk
reisde de maker via een station in het noorden
of zuiden van het land. Zo eentje weerge
geven met een groene of zelfs grijze stip.
Schin op Geul bijvoorbeeld, waar de afgelopen
jaren geen enkele storing werd gemeld en
je zodoende nooit op de trein zou hoeven
wachten. Het resultaat is een kaart die toont dat
de grootste stations de afgelopen twee jaar het
vaakst met storingen te maken hadden. En dat
zal niemand echt verbazen.
Tjeerd Nijeholt
(adviseur geo-informatie en auteur
'HandboekGeo-visualisatie'):
Dit is pure data-verstrekking. Jammer dat het
publiek er mee vermoeid wordt. Er is niet
nagedacht over hoe de kaart er uit zou moe
ten zien als je als lezer geïnteresseerd bent
in, of raakt door de kaart. De titel alleen al. Ik
woon in Deventer, maar de titel is "Hier stond
je het vaakst op de trein te wachten".
Nee, daar stond ik allemaal niet. De poging
om data te personaliseren is mislukt, in woord
en beeld. Dat kleur in plaats van de grootte
van een stationspunt wordt gebruikt om
aantallen weer te geven, is voor een carto
graaf een doodzonde, heb ik ooit begrepen.
Hierzie je het effect van die doodzonde pas
als je er langer naar kijkt. Weinig storingen zijn
groen weergegeven, veel storingen rood.
Want wat is veel? Het is toch logisch dat de
Randstad meer storingen heeft (meer treinen).
Mogelijkheden waren geweest: op welke
stations is de kans het grootst om vertraagd
aan te komen (percentages)? Welke stations/
trajecten zijn er de laatste tijd beter of slechter
op geworden. Dan kom je in de buurt van
wat mensen willen weten. Én helpt de kaart
bij het interpreteren. Verstrek alleen verrijkte
data (=informatie). Geef veranderingen weer,
of percentages boven een norm. Pas als je op
één stationspunt klikt, krijg je de gegevens van
voorgaande jaren te zien. Héél even begint de
kaart al klikkend te leven, totdat je beseft dat
je dan wel heel veel stations moet aanklikken
om trends of échte uitschieters te ontdekken.
Metje laatste klik, klik je de site gauw weg.
