6
Geo-Info I 2016-1
Ruimtelijke
kwaliteit*—
Origineel
Eigendom
iGeluids-
overlast
gebied van milieu of natuur. Deze regels heb
ben de potentie om (in de nabije toekomst)
op basis van beschikbare 3D-gegevens "real
time" te worden doorgerekend en getoetst.
Voor een dynamische 3D-omgeving die alle
omgevingsaspecten realtime integreert,
zijn nog wel de nodige technische,
juridische en organisatorische uitdagingen
op te lossen. Bijvoorbeeld omdat ieder
domein zijn eigen modelleermethode
heeft met eigen standaarden en
domeinspecifieke input- en outputgegevens,
geïmplementeerd in exclusieve software.
Integratie over domeingrenzen heen is
dus nog niet eenvoudig. Bij het opstellen
van de ministeriële regelingen onder de
Omgevingswet kan deze uitdaging echter
worden opgepakt. Het feit dat 3D-informatie
al jaren wordt gebruikt voor de motivering van
besluiten met rechtsgevolgen laat zien dat
de komende jaren stappen in deze richting
haalbaar zijn. Zo zou in een vroeg stadium
van het planproces met vereenvoudigde
rekenmodellen moeten kunnen worden
gewerkt voor thema's als water, geluid,
zicht etc zodat ze te integreren zijn in één
interactieve 3D-omgeving. In deze fase zijn
details nog niet zo belangrijk zijn en is het
voldoende om een globaal idee te krijgen
van de impact van diverse scenario's. Als het
planproces dan in een verder stadium is
kunnen details worden uitgewerkt middels de
meer geavanceerde modellen (die ook vaak
domeinkennis vragen).
De geavanceerde modellen zijn op dit
moment alleen geschikt om standalone in een
specifieke softwareomgeving te draaien en
vragen bovendien veel rekentijd. Daarentegen
zijn de algoritmes achter de versimpelde
modellen makkelijker te implementeren
en te draaien waardoor het mogelijk
wordt rekenmodellen van verschillende
omgevingsaspecten te integreren in één
omgeving. Serious gaming kan hier een deel
van de technische oplossing bieden, doordat
de gamingindustrie al gewend is om met
grote hoeveelheden data te werken en daar
de juiste selectie uit te maken.
Een voorbeeld is de serious gaming-
applicatie van Tygron waarbij de impact op
een groot aantal aspecten wordt bepaald als
er bijvoorbeeld ergens een nieuw gebouw
wordt gepland (zie figuur 3). Of de interactieve
omgeving van Rom3D waarbij de impact van
windmolens op aspecten als zicht, schaduw
en geluid on-the-fly wordt doorgerekend
waarbij met verschillende type windmolens
op alternatieve locaties kan worden
geëxperimenteerd. Met deze omgeving
van Rom3D kunnen bovendien andere
energietransities worden ontworpen en het
Figuur 3 - Het effect van ingrijpen in de leefomgeving integraal berekend en weergegeven in de serious-
gaming-toepassing van Tygron.
omgevingseffect ervan in beeld worden
gebracht zoals zonneakkers en biomassa.
Planmakers zonder domeinkennis kunnen met
behulp van zo'n interactieve 3D-omgeving
onderzoek doen. Dit verhoogt de effectiviteit
van het planproces. Bovendien leert de
ervaring dat het gebruik van dit soort
interactieve 3D-visualisaties vroegtijdig in
het planproces aanzienlijk kan helpen bij
geschilbeslechting omdat de impact op de
omgeving al snel concreet (lees "reëel") wordt
gemaakt.
Dit kan een oplossing bieden voor de
"gephotoshopte" virtuele werkelijkheid. In
De Volkskrant van 6 januari 2016 ("Beeldgevecht
met de windmolens") was te zien hoe geplande
windmolens bij Deventer er in de ogen van
tegenstanders zouden gaan uitzien: groot
(teruggerekend 500 meter hoog), dreigend en
zwart (zie figuur 4, links). In werkelijkheid zien
de windmolens er heel anders uit (zie figuur4,
rechts): er is er maar één zichtbaar en de andere
verdwijnt achter de verbouwing. In het artikel
stelt de landschapsarchitect dat de oplossing
hiervoor is om de windmolens in een 3D
omgeving te zetten, gebaseerd op "echte" 3D
gegevens waarin de toeschouwer zichzelf op
elke gewenste plek in de virtuele toekomst kan
plaatsen om rustig rond te kijken.
Het runnen van dergelijke serious gaming-
applicaties vereist nog steeds een bepaalde
expertise. Maar er zijn ook gebruikersvriendelijke
3D tools voor het berekenen van effecten
van omgevingsaspecten die door burgers
kunnen worden bediend. Deze tools dragen
bij aan een andere belangrijke doelstelling
van de Omgevingswet, namelijk een grotere
betrokkenheid van burgers en bedrijven.
r 'I
LI
Figuur 4 - Geplande windmolens zoals gevisualiseerd door tegenstanders (links; Bron: De Stentor) en zoals ze er in
