Effectieve prestatiesturing
voor de brandveiligheidsse
Data-gedreven
prestatiesturing
is waardevol
Binnen publieke organisaties
bestaat steeds meer aandacht
voor prestatiesturing. Zowel om
de uitgaven te rechtvaardigen als
om de publieke dienstverlening
te verbeteren. Door de explosieve
toename van data om de
maatschappij en de activiteiten
van de overheid in kaart te
brengen heeft deze ontwikkeling
een extra impuls gekregen.
Effectieve prestatiesturing is echter
niet makkelijk. Regelmatig leidt
het tot frustratie, inefficiëntie en
andere 'perverse effecten'.
18
Geo-Info I 2016-2
De kracht van data
Door Barry van 't Padje, Michiel Jellema,
Sisi Zlatanova en Ashwan Autar
In dit artikel nemen wij de brandweer en de
brandveiligheidssector als voorbeeld om de
kansen en valkuilen van prestatiesturing in
de publieke sector te laten zien. Na een korte
schets over het conceptuele kader waarbin
nen de brandweer werkt aan een systeem van
prestatiesturing en de kracht van data, volgt
een beschrijving van een casus. De casus gaat
over de ontwikkeling van een economisch
perspectief op brandveiligheid en hoe met
data prestatie-indicatoren kunnen worden
ontwikkeld. Tot slot trekken we enkele lessen
over effectieve prestatiesturing die voor alle
publieke organisaties kunnen gelden.
Het Brandveiligheidsmodel
Momenteel is de enige wettelijk vastgelegde
prestatie-indicator voor de brandweer de
opkomsttijd: de tijd die het duurt voordat de
brandweer ter plaatse is vanaf het moment
dat een melding via alarmnummer 112 bin
nenkomt.
In 2012 concludeerde de Inspectie van Veilig
heid en Justitie voorzichtig dat door deze
exclusieve aandacht voor de opkomsttijd er
'overschatting van het belang van opkomst
tijd' dreigt. Naar aanleiding van deze conclusie
gaf het Veiligheidsberaad (het bestuurlijk
platform van de 25 veiligheidsregio's) aan
TNO opdracht om een vooronderzoek te
doen naar een model voor de operationele
en maatschappelijke prestaties van de gehele
brandveiligheidssector. Hieruit volgde het
advies aan het Veiligheidsberaad om een
Brandveiligheidsmodel te gaan ontwikkelen.
Het Brandveiligheidsmodel is bedoeld als een
vorm van prestatiemeting. Dit soort instru
menten kan een aantal doelen vervullen, zoals:
Transparantie: feitelijk weergeven van de
prestaties.
Leren: inzicht geven in de oorzaken en de
effecten van de prestaties.
Oordelen: onderscheid maken tussen
goede en slechte prestaties.
Afrekenen: verbinden van straf en beloning
aan de prestaties.
Deze doelen hebben een hiërarchie. Leren
wordt pas mogelijk als er transparantie is,
oordelen wordt pas mogelijk als er inzicht is
en afrekenen zonder oordeel is niet zinvol.
Aangezien de brandweer op dit moment nog
niet beschikt over voldoende betrouwbare
gegevens over de prestaties, en nog minder
over de oorzaken en effecten van de prestaties
is het nu niet mogelijk - en ook niet wen
selijk - om de prestaties te normeren en de
organisatie af te rekenen. Pas als er voldoende
feiten en inzichten zijn, wordt het zinvol om
specifieke normen te formuleren.
Wel is het wenselijk om deze zienswijze verder
te ontwikkelen en daarom heeft de project
groep RemBrand in opdracht van het Veilig
heidsberaad in 2015 een proof-of-concept
opgeleverd van een digitaal Veiligheidsmodel
waar met behulp van big data inzicht wordt
gegeven in de prestaties van de brandvei
ligheidssector. In de aankomende jaren zal
dit proof-of-concept door zowel Brandweer
Nederland als door individuele korpsen verder
worden verfijnd, gevalideerd en geïmplemen
teerd.
De verkenning van de mogelijkheden van big
data voor de brandveiligheidssector is rond
2012 begonnen met datagedreven risicoprofie
len. Verschillende veiligheidsregio's begonnen
de risico's in hun verzorgingsgebied te bere
kenen met geo-data. Dit was een trendbreuk
met de tot dan toe gehanteerde methode van
risicobeoordeling.
Het ontstaan van grote hoeveelheden,
dynamisch en heterogene data (big data), over
