Kaartjurken
anno 2016
Verslag
Kaartjurken kwamen dit voorjaar
weer royaal aan de orde.
'Ontsnappingskaartjurken' werden
gezien op een Amsterdams
museumbezoek en besproken op
een studiekring in Enschede. Na de
start van een Waterliniemuseum
in een ander fort opende GeoFort
een museale zaal 'Water als Wapen'.
Met eigenaar Willemijn Simon van
Leeuwen in een topo-jurk! Tot slot
was er nog een derde omslag van
een jubileumboek bij een veiling
van kaartjurken.
50
Geo-Info I 2016-3
Willemijn Simon van Leeuwen, baron 'Corrie Krayenhoff'en geïnteresseerde kinderen. (foto: Paul van Schelt)
In het Van Gogh Museum in Amsterdam was
de tentoonstelling "Lichte zeden. Prostitutie
in de Franse kunst, 1850-1910" te zien. Van het
oudste beroep van de wereld naar het onze,
volgens sommigen het op één na oudste
beroep, is een kleine stap. Maar op deze
tentoonstelling waren er maar weinig raak
vlakken tussen beide te vinden. Ze beperkten
zich tot een nieuwe wandvullende kaart van
Parijs met de locaties waar de dames ooit te
bezoeken waren.
Ongeveer tegelijkertijd was in het aangren
zende Rijksmuseum de tentoonstelling "Cat
walk" met een keuze uit hun modecollectie,
samengesteld door de fotograaf Erwin Olaf.
Geen onderwerp waarbij je raakvlakken met
ons vakgebied verwacht. Oude kadasteruni
formen worden al in Arnhem tentoongesteld
en verder was onze beroepskleding door de
jaren heen niet van een museaal karakter.
Het was dan ook geheel onverwacht dat de
bezoekers op de stoeltjes langs de catwalk
een zijden jurk passeerden die gemaakt
was uit verknipte pilotenshawls, bedrukt
met kaarten uit de tweede wereldoorlog.
De piloten van de RAF droegen deze shawls,
die aan beide zijden bedrukt waren met
kaarten van het vijandelijke gebied waarover
ze vlogen, om na een noodlanding hun weg
te kunnen vinden. De gebruikte kaartenfrag-
menten in deze jurk waren van delen van
Burma, Frans-Indochina, Siam, India en China.
De jurk is in Nederlandsch-Indië voor eigen
gebruik gemaakt door mevrouw J. Terwen-
de Loos, waarschijnlijk kort na de Tweede
Wereldoorlog, toen er textielschaarste
heerste. Het Rijksmuseum heeft ook nog een
niet-verknipte originele zijden ontsnappings-
kaart van Birma in haar collectie. De piloten
moesten zich blijkbaar redden met een kaart
op schaal 1:1.000.000 van 194x59 cm. Google
leert dat ook in verschillende Nederlandse
oorlogsmusea dergelijke kaarten van delen
van Europa te vinden zijn. Met daarbij vaak
als extraatje een kaart van de Pyreneeën als
een gekende vluchtroute. Toevallig hield
mevrouw Yvette Hoitink op 16 april jongstle
den een lezing over dit onderwerp voor de
Studiekring Historische Cartografie (met C en
te Enschede). Zie de PowerPoint-presentatie
op www.historischecartografie.nl.
GeoFort
Op zaterdag 16 april is op GeoFort de nieuwe
museale zaal 'Water als Wapen' geopend
inclusief een Krayenhoffkamer. Een 'Krayen
hoff (herself!) trapte met gepast geweld zelf
de van oude Franse topografische kaarten
gemaakte deur in. 'Met de historische land-
meetinstrumenten van het Kadastermuseum,
TU Delft en de Hollandse Cirkel laten we zien
hoe het inmeten van afstanden en hoogten
gebeurde in vroegere tijden, voordat er GPS
en andere moderne geotechnieken waren',
aldus de webstek van Geofort. Het is de
bedoeling dat in het kader van dit thema een
lesbrief waterpassen ontwikkeld wordt.
Derde omslag '200 jaar kaarten maken
in beeld'
Naast de twee in de boekbespreking in num
mer 2016-2 afgebeelde versies van '200jaar
kaarten maken in beeld' is er nog een derde.
Die is uitgedeeld (in beperkte oplage) bij een
relatie-event, georganiseerd door het Kadas
ter. Tijdens dat event stond de modeshow
en veiling van kledingstukken, vervaardigd
van stoffen met kaartafbeeldingen, centraal.
De opbrengst van de veiling was voor de
„Microkrediet voor Moeders".
Chris Nelis, Joop Gravesteijn en Nico Bakker
