eerders
rv-
"A,
m
Legenda 1:50.000
Legenda 1:250.000
M-1
i
1 1
\RIRS
VS
,'V!
'F
s
li
m
2016-4 I Geo-Info 35
al wèl zogenaamd als bekend aangegeven
gebied werden vervolgens in 1924 toch nog de
Noord-eilanden ontdekt, waarna de grenzen
van het witte, als onontdekt aangemerkte
gebied bijgesteld moesten worden. Daarnaast
kunnen we aan de hand van de verschillende
atlasedities ook ontwikkelingen van de natuur
volgen zoals de inkrimping en uitdijing van
het Tsjaadmeer dat eerst groeit nadat het door
Britse en Duitse ontdekkingsreizigers vezocht
werd en daarna krimpt, zódanig dat er in 1915
nog 5 kleine meertjes over zijn, om vervolgens
weer in omvang toe te nemen.
Voor wat betreft de temporele resolutie van
topografische kaarten kennen we in Nederland
topografische kaartseries op de schaal 1:50.000
en 1:25.000, die vanaf 1840 respectievelijk 1880
worden geproduceerd met eens per tien
tot vijftien jaar verschijnende nieuwe edities.
Dankzij commerciële uitgevers zoals Wolters, de
ANWB of de Twaalf Provinciën, zijn die allemaal
in handzame atlasvorm toegankelijk (Smits 2016).
Taxonomische resolutie
Met taxonomische resolutie bedoelen we het
aantal klassen of categorieën dat wordt onder
scheiden. Op de Residentiekaarten van Java op
de schaal 1:100.000, geproduceerd in Batavia
van 1860-1890 en vervolgens gedrukt in Den
Haag, werden zo'n 30 verschillende soorten
grondgebruik door middel van kleurverschillen
onderscheiden. Op de graadafdelingskaartserie
1:100.000, die van 1905-1920 de Residentiekaar
ten opvolgde, en in Batavia werd gedrukt, wer
den nog slechts 6 vormen van grondgebruik
met kleuren aangeduid, terwijl enige andere
vormen van grondgebruik met veel moeilijker
bodemgebmik
a wnkhr mol ïlütub
b bouwland mot oroppcls
r boomgaard
d fruïtkwakorij
e b0OTik*e&srij
f .vj -dc mö[ noojli c re n
g lodltxn
h naaldbos
1 gemengd boa
j griend
li balde
I rund
m dros en rial
n beg en heulv'il
leesbare puntsymbolen werden aangegeven.
De facto was daarmee de taxonomische
resolutie achteruitgegaan.
Op de huidige Nederlandse topografische
kaarten treedt bij schaalverkleining ook een
verlaging van de taxonomische resolutie
op (zie figuur 3): in plaats van 14 klassen
op de schaal 1:50.000 zijn er voor de schaal
1:250.000 nog slechts zes over; zo zijn de vier
verschillende soorten bos (loofbos, naaldbos,
gemengd bos en griend) tot één soort terug
gebracht, en waar op de kaartserie 1:50.000 de
kleur wit het bouwland aangeeft, wordt op de
kaartserie 1:250.000 in het midden gelaten of
het witte gebied bouwland, weiland of niet-
agrarisch gebruikt gebied moet voorstellen.
Wat allemaal onderscheiden wordt op een
kaart hangt af van de doelstellingen van de
opdrachtgever. In de jaren 80 van de 19e eeuw
Boa Forest
Boomgaard t Orchard
Kassen Gfassfrous&S
Eend en ddnen f Sand tmsf dynes
Moeras Swamp
Dfoogualrondagrond:/ Ttdafiïtt
werd Frankrijk bijvoorbeeld door drie verschil
lende instanties gekarteerd, met verschillende
oogmerken. De Carte de i'Etat-Major (stafkaart
zouden wij zeggen) was de topografische kaart
serie 1:80.000 die in opdracht van het Ministerie
van Oorlog werd vervaardigd, met als een van de
voorschriften dat alle puntobjecten op de kaart
moesten worden benoemd - zodat daar met
naam en toenaam naar verwezen zou kunnen
worden. Daarnaast was er de kadastrale kaart van
het Ministerie van Financiën die alle namen van
percelen en overige veldnamen moest bevatten,
en tenslotte de Carte de l'Intérieur op de schaal
1:100.000 die in opdracht van het Ministerie van
Binnenlandse Zaken vervaardigd werd en waarop
vooral de namen van wegen, kanalen, andere
infrastructurele objecten evenals administratieve
gegevens moesten worden vermeld. In al die
gevallen werd bij de opname in het terrein dus
een andere keuze gemaakt uit de weer te geven
en te benoemen terreinobjecten (zie figuur 4).
7'" J*t i. j tf/j
-1/i mui
Figuur 4 - Fragmenten van de Franse Carte de l'Intérieur (1:100.000) links en de Carte de l'Etat-Major (1:80.000) rechts, beide uit de periode rond 1880.
h
1
Figuur 3 - Achteruitgang van de taxonomische resolutie bij schaalverkleining van de topografische
kaartseries 1:50.000 naar 1:250.000.
