Eerste 3Ü-registratie
in Nederlands Kadaster [1]
26 I
Na jaren van onderzoek doen
en experimenteren, heeft de
bewaarder van het Kadaster
in maart 2016 de eerste
3D-representatie van rechten
ingeschreven in de openbare
registers en dit vermeld in de
basisregistratie kadaster. In
dit project heeft het Kadaster
vanuit zowel de juridische
als de geodetische discipline
samengewerkt. Het object van
3D-registratie betreft het nieuwe
station en nieuwe stadskantoor
in Delft met aanverwante
constructies. Dit artikel beschrijft
de achtergrond van deze mijlpaal
en licht deze "3D-Kadaster"-
oplossing toe.
Geo-Info 1 2016-5
Door Jantien Stoter, Ruben Roes,
Els van der Riet, Hendrik Ploeger
Voor de 3D-registratie heeft het
Kadaster samengewerkt met de TU
Delft en het project Spoorzone Delft.
De 3D-visualisatie is gemaakt door
Mecanoo Architecten. Notariskantoor
Houthoff Buruma heeft de akte opge
steld, die in de openbare registers van
het Kadaster is ingeschreven.
Hoewel het kadastrale perceel (in 2D) in
Nederland gebruikt wordt voor de registratie
van rechten en beperkingen op vastgoed, is
het vormen van boven en onder elkaar gelegen
(eigendoms)rechten al mogelijk lang vóór
de start van het Nederlandse kadaster (1832).
Deze rechten kunnen worden gerealiseerd
door middel van beperkte zakelijke rechten
(erfdienstbaarheid, recht van erfpacht, recht
van opstal) op 2D-percelen. Zoals voorgeschre
ven door het "specialiteitsbeginsel", dient de
registratie de ruimtelijke omvang van deze
afzonderlijke rechten voldoende vast te leggen.
Daarom worden deze rechten, die in werkelijk
heid recht geven op een volume (in het vervolg
van dit artikel "rechtsvolume" genoemd) in het
tot nu toe geldende registratiestelsel gepro
jecteerd in de 2D-kadastrale kaart en worden
bestaande percelen gesplitst. Dit kan leiden tot
fragmentatie in de kadastrale registratie en een
verlies in overzicht in de kadastrale kaart, zoals
geïllustreerd in figuur 1. Zeker als verschillende
eigendommen die zich boven en onder elkaar
bevinden, allemaal worden geprojecteerd op
dezelfde grondpercelen.
Op het moment dat de juridische situatie voor
de eerste keer wordt vastgelegd, moeten alle
betrokkenen het eens zijn over de gecreëerde
rechten en de registratie daarvan. Er zijn op
dat moment niet of nauwelijks problemen.
Maar bij een overdracht in de toekomst is het
soms heel ingewikkeld (zo niet onmogelijk)
voor de betrokkenen (koper, verkoper, notaris,
hypotheekverstrekker) om de juiste eigen
domssituatie te reconstrueren op basis van de
2D-kaart (zoals die in figuur 1) en de bijbeho
rende akten.
De oplossing
Het Kadaster onderzoekt samen met de TU
Delft al enkele jaren de mogelijkheid om de
registratie te verbeteren. Daarin is gecon
cludeerd dat de optimale oplossing een
samenspel is van technische, juridische en
kadastrale mogelijkheden. Om in dit complex
van belangen stappen te kunnen maken, is
een eerste oplossing gezocht binnen huidige
kaders, in een samenwerking met alle belang
hebbenden. Hierdoor kan in een vroeg stadium
inzicht worden verkregen hoe een 3D-Kadaster-
oplossing er vanuit verschillende disciplines
bezien uitziet, wat wel en niet werkt en hoe de
beoogde kadastrale registratie in 3D het beste
kan doorgroeien.
Daarom is binnen de grenzen van wat nu
juridisch en technisch mogelijk is gekeken naar
hoe in 3D de grenzen van rechtsvolumes kun
nen worden gevisualiseerd in de registratie. Bin
nen die grenzen bleken we gebruik te kunnen
maken van een voor de hand liggend medium:
3D-PDF. Een 3D-PDF biedt de mogelijkheid voor
een geïntegreerde, interactieve visualisatie van
rechtsvolumes. Na een aantal testen en experi
menten, bleek het mogelijk om een 3D-PDF te
registreren als officieel document en publie
kelijk beschikbaar te stellen via de openbare
registers, net als een "traditionele" notariële akte
in digitale vorm kan worden geregistreerd en
kan worden geraadpleegd (ook in PDF formaat).
Ook in andere landen is het mogelijk om
eigendomsrechten in 3D af te bakenen. Maar dit
is de eerste keer dat de openbare registers ook
daadwerkelijk in 3D een integraal inzicht kun
nen geven in een complexe eigendomssituatie,
in plaats van via statische 3D-veldwerken per
kadastraal object zoals een 3D-surveyplan in
Queensland (Australië), zie figuur 2.
De case
De volgende uitdaging was om een project
organisatie te vinden die deze 3D-registratie
als eerste wilde toepassen op een daartoe
geschikt vastgoedproject. In 2014 vonden
9092
Figuur 1 - Gefragmenteerd percelenpatroon ten gevolge van 2Ü-splitsing ten behoeve van gD-objecten.
