detische
en
2017-1 I Geo-Info
13
op de andere niveaus van de overheid, ja zelfs
voor geodetische projecten.
1. Ontsnappings- en wijzigingsclausules (p. 32
eindrapport commissie Elias). Het advies om
wijzigings- en ontsnappingsclausules op te
nemen in het contract tussen opdrachtgever
en leverancier geldt onverkort voor geodeti
sche en Geo-ICT projecten.
2. Verdeel projecten in kleine, overzichtelijke
delen (p. 100 eindrapport commissie Elias).
Allereerst moet worden opgemerkt dat de
Commissie Elias spreekt over projecten van
dimensies groter dan gebruikelijk in de Geo-
ICT. Met inachtneming van deze relativerende
opmerking is het advies zeker bruikbaar voor
Geo-ICT projecten. Wel is het advies enkel
gericht op de opdrachtgever. De leverancier
is juist gebaat bij wat grotere projecten met
in elk geval een eenvoudig deel, zodat hij zijn
leergeld kan terugverdienen. Het is leven en
laten leven.
3. Schakel voor risicomanagement een onafhan
kelijke derde in (p. 119 eindrapport commissie
Elias). Dit is een waardevol advies, zeker wan
neer de opdrachtgever weinig ervaring heeft
met risicomanagement voor het desbetref
fende soort projecten en een onafhankelijke
derde deskundige kan worden gevonden. Ook
kan de acceptatie door de leverancier groter
zijn, wanneer het risicomanagement namens
de opdrachtgever door een onafhankelijke
derde deskundige wordt gevoerd.
4. Eisen met betrekking tot certificering (p. 147
eindrapport commissie Elias). Het is goed als
met eisen op het gebied van certificering de
leverancier wordt gedwongen systematisch
te werken en structureel te communiceren
met de opdrachtgever. Maar er moeten ook
geen wonderen worden verwacht van eisen
met betrekking tot certificering: we kennen
allemaal de voorbeelden dat keurig volgens
het certificaat het verkeerde werd gedaan.
Voor geodetische en Geo-ICT projecten wordt
door de desbetreffende Nederlandse organi
saties (met name KING, SVB-BGT, Geonovum,
geledingen vanuit het Ministerie van I&M en
Geo-Business Nederland) aangesloten bij de
ontwikkelingen op Europees niveau (CLGE).
5. Eisen met betrekking tot permanente
educatie (p. 147 eindrapport commissie Elias).
Hier spelen voor Geo-ICT vooral ontwikkelin
gen op Europees niveau (CLGE). Beide auteurs
zijn warm voorstander van de verplichting tot
permanente educatie, nu de technologische
ontwikkelingen op het gebied van geodesie
en Geo-ICT zo snel gaan.
6. Pas op voor overspecificatie van opdrachten
(p. 159 eindrapport commissie Elias). Zie hier
voor de paragraaf Risicomanagement door
opdrachtgever en leverancier gezamenlijk.
7. Zorgplicht afdwingen (p. 163 eindrapport
commissie Elias). Zie hiervoor de paragraaf
Risicomanagement door opdrachtgever en
leverancier gezamenlijk.
Aanbestedingswet 2012 en Gids
proportionaliteit: verdeling van risico's
In aanbestedingen door overheden en speciale-
sectorbedrijven hebben we, zodra de waarde van
de aan te besteden opdrachten de drempels voor
nationaal en Europees aanbesteden overschrij
den, te maken met de Aanbestedingswet 2012
(AW2012) en de Gids Proportionaliteit (GP). De AW
2012 is de Nederlandse implementatie van de
Europese richtlijnen met betrekking tot aanbeste
den en de GP is in AW2012 aangewezen als flan
kerend beleid ten aanzien van proportionaliteit.
De GP geeft dwingende voorschriften ('comply
or explain') over hoe het begrip 'Proportionaliteit'
in de praktijk in te vullen. Als we het hebben over
de risico's die kunnen optreden bij de uitvoering
van een aanbestede opdracht geeft AW2012 niet
thuis. Wel wordt er in de GP aandacht besteed
aan deze risico's. De GP is er helder in: het
uitgangspunt is dat de risico's moeten worden
belegd bij de partij in de overeenkomst die deze
het best kan beheersen of beïnvloeden (Voor
schrift 3.9A). Daarnaast kent de GP de volgende
voorschriften ten aanzien van risico's:
Geschiktheidseisen mogen alleen gesteld
worden indien zij een verband hebben
met de risico's die de opdracht met zich
meebrengt (Voorschrift 3.5B)
Zekerheidsstellingen (zoals bankgaranties)
mogen alleen gevraagd worden als ze
daadwerkelijk verband houden met de
opdracht (Voorschrift 3.5D)
In de praktijk zien we in aanbestedingen ten
aanzien van risico de meeste discussie bij het
onderwerp 'Aansprakelijkheid', en meer in het
bijzonder wat er in de overeenkomst of Alge
mene Voorwaarden moet worden opgeno
men over aansprakelijkheid. De GP is hier helder
in: de aanbestedende dienst moet toestaan dat
inschrijvers wijzigingen kunnen voorstellen (dus
geen 'slik of stik'- overeenkomsten (Voorschrift
3.9B) en als er paritaire (door branchevereni
gingen en afnemers) opgestelde algemene
voorwaarden zijn dan moet daar onverkort bij
worden aangesloten (Voorschrift 3.9C) Denk in
dit verband aan de UAV-voorwaarden.
Risicomanagement bij de leverancier
Ontsnappings- en wijzigingsclausules
Over de ontsnappingsclausules: een leve
rancier moet zonder al teveel kleerscheuren
kunnen stoppen met een project, wanneer dit
boven zijn macht blijkt. Dit zal in de praktijk
niet zonder slag of stoot gebeuren, maar pas
na de nodige narigheid bij de leverancier,
waarbij deze al flinke kosten heeft gemaakt.
Over de wijzigingsclausules: een opdrachtge
ver zal niet snel een wijzigingsclausule accep
teren waarbij het contract wordt gewijzigd op
initiatief van de leverancier.
Ondergrens
Het is in het belang van de leverancier dat
de projecten niet te klein zijn: de leverancier
moet immers de mogelijkheid hebben om
zijn leergeld terug te verdienen. Voor de
leverancier heeft de projectomvang dus een
ondergrens. Hier geldt dus: 'If you pay peanuts
you get monkeys'!
Bovengrens
Anderzijds is er ook een bovengrens: hoe groter
het project is, des te meer risico brengt het
project met zich mee. Bij overschrijding van de
bovengrens worden de risico's onacceptabel
groot. Immers, een bedrijfsvoering die drijft op
een heel grote kurk kan wel eens snel kopje
onder gaan!
Kritische projecten
De leverancier kan kritische projecten
formuleren. Het gaat hierbij om projecten die
strak worden gevolgd en gemonitord van
bovenaf (directie). Hoewel alleen aandacht al
goed werkt, bestaat bij de formulering van
kritische projecten gevaar voor toenemende
bureaucratie.
