Achter de
schermen
bij VPRO-pr
We haalden alles uit de
kast om het Nederland
van vroeger tot leven
te laten komen
De afgelopen acht weken was
het iedere donderdagavond
dan zover. Op het puntje van
de bank, televisie aan, klaar om
me te laten meeslepen in een
reis door het Nederland van
toen en nu. Net als één miljoen
mensen in Nederland genoot ik
van deze 'visuele reis door de tijd',
vormgegeven met fototransities,
helikopterbeelden, droneshots,
persoonlijke verhalen en data-
animaties. Voor mijn vriendin
fungeerde ik iedere aflevering als
tweede scherm. Na bijna een jaar
betrokken te zijn geweest bij de
voorbereiding van dit programma
als datajournalist kon ik het niet
laten om iedere animatie van het
nodige commentaar te voorzien.
Hoewel we het af en toe echt
niet meer zagen zitten, was het
terugkijkend een fantastische
periode. Graag neem ik jullie
mee in mijn ervaringen achter
de schermen van Onzichtbaar
Nederland.
28
Geo-Info I 2017-1
Door Tim Tensen
De redactie bestond uit de hoofdredacteur,
twee redacteuren, producer, datajournalist
Frédérik Ruys en stagiair data Bob Veldkamp.
Een data-borrel in Utrecht, waar ik Frédérik sprak,
zorgde ervoor dat ik het team vanaf februari
mocht komen versterken. Eerder hadden wij, ik
als stagiair, de data-animaties verzorgd voor de
voorganger van deze serie: Nederland van Boven.
Daarnaast was voor deze serie het animatie
bureau 422S uit Bristol weer betrokken om de
animaties daadwerkelijk te produceren.
De ambitie was ditmaal torenhoog: vijf a zes
animaties per aflevering (in tegenstelling tot de
twee per aflevering voor Nederland van Boven).
Om het Nederland van vroeger tot leven te
laten komen, moest alles uit de kast gehaald
worden. Frédérik had al een heel schema
gemaakt van alle animaties die we wilden
maken. Uiteenlopend van XXL tot S, van zeer
gedetailleerde yD-visualisaties op object- en
straatniveau, via 'traditionele' data-animaties
zoals we die gewend waren naar fototransities
en parallax foto-effecten. Vanuit onze ervaring
met data-animatie, maar ditmaal vermenig
vuldigd met vijftig, namen we ons voor om
maar niet meteen in de stress te schieten maar
gewoon ergens te beginnen.
Stuwen en bunkers
De redactie had een mooi verhaal naar boven
gehaald over houten huizen in de omgeving
van Utrecht. Leuk, dacht ik, maar waarom is
dit interessant? Het bleek dat deze huizen van
hout moesten zijn om snel afgebroken te kun
nen worden ten tijde van oorlog. Zij stonden
namelijk binnen een kleine cirkel rondom een
van de vele forten die onderdeel waren van
de Hollandse Waterlinie. Ik ging aan de slag:
het verzamelen van GIS-bestanden van deze
ringen om de forten zoals die destijds in de
Kringenwet waren ingetekend op oude kaar
ten, puntlocaties van de forten zelf en grens-
polygonen van de inundatiegebieden van
alle waterlinies die we in Nederland hebben
gekend. Ik ontdekte de IJssellinie, pas vanaf de
jaren negentig in onbruik geraakt, aangelegd
om ons te beschermen tegen de Russen uit
het oosten. Het was een megalomaan project,
inclusief geheime stuwen en bunkers, en in al
die jaren nooit gebruikt. Een prachtig verhaal.
Ik zette mijn data-bril op en begon alle
panden te selecteren die bij een aanval onder
water zouden komen te staan, bestudeerde
oude Russische militaire kaarten en vergeleek
deze met kaarten van onze Topografische
Figuur 2 - Bounding boxes van de kaartbladen.
Figuur3 - gD-model (door
