-informatie
THEMA
Met het mengpaneel
stuurt de gemeente
op de gewenste
omgevingskwaliteit
Met één klik op de kaart
- of één tik op de tablet -
zien wat mag en wat kan
2017-2 I Geo-Info
25
mengpaneel als ontwerpprincipe gehanteerd
(zie figuur i). Zoals in de nota van toelichting
van het voorgenomen Besluit kwaliteit
leefomgeving is opgenomen visualiseert
het mengpaneel de mogelijkheden die dit
voorgenomen besluit de gemeente biedt om
de lokale omgevingskwaliteit normatief vorm
te geven. De schui^es van het mengpaneel
vertalen zich in regels die in het omge
vingsplan worden opgenomen. Gemeenten
worden bij het maken van omgevingsplannen
ondersteund door het project 'handvatten
omgevingsplan' dat op dit moment door het
interbestuurlijke programma Aan de slag met
de Omgevingswet' wordt opgesteld. Dit pro
ject levert voorbeeldregelingen (staalkaarten)
voor het omgevingsplan. Gemeenten kunnen
aan de hand hiervan voor verschillende
gebiedstypologieën en de daarbij gewenste
omgevingskwaliteit het mengpaneel voor het
betreffende gebied instellen.
Bestuursrechtelijke sturings
mogelijkheden
Er komen meer bestuursrechtelijke sturings
mogelijkheden om de gewenste omgevings
kwaliteit te bereiken. Gemeenten hebben
daardoor minder aanleiding om hun toevlucht
te zoeken tot actief grondbeleid. Met de
stelselherziening worden bestaande wet
telijke belemmeringen om ruimte in decen
trale regelgeving te creëren weggenomen.
Denkdaarbij aan onderwerpen als onderzoek-
slasten, kostenverhaal en nadeelcompensatie.
Bij onderzoekslasten wordt ingezet op faseren,
hergebruik en versoberen. In de opzet van het
omgevingsplan wordt onderscheid gemaakt
tussen de of- en de hoe-vraag. Ofeen
activiteit ergens mogelijk is, moet uit het
omgevingsplan blijken. Ook moet duidelijk zijn
binnen welke randvoorwaarden de activiteit
moet worden verricht. De toets aan die rand
voorwaarden (de hoe-vraag) hoeft niet al bij
het vaststellen van het omgevingsplan aan de
orde te komen, maar kan voorafgaand aan het
verrichten van de activiteit worden gedaan.
Ook voor het kostenverhaal wordt een andere
regeling voorgesteld. Die regeling is zo
vormgegeven dat niet pas ruimte in lokale
regelgeving kan worden opgenomen nadat
de taxateurs zijn langsgekomen. Ook nadeel
compensatie wordt ingepast in het stelsel.
Het huidige systeem van planschade leidt tot
de onwenselijke situatie dat schade die niet
wordt geleden wel wordt vergoed en schade
die wel wordt geleden niet wordt vergoed.
Dat systeem is bovendien voorzien van allerlei
ficties die een rem zetten op globale regel
geving. Vandaar dat ook dat systeem op de
schop gaat.
De inzet van de stelselherziening is om het
omgevingsplan zoveel mogelijk aan te laten
sluiten op de generieke bestuursrechtelijke
mogelijkheden. Denk daarbij onder andere
aan het werken met open normen, zodat de
besluitvorming gefaseerd plaats kan vinden.
Of denk aan het formuleren van over
gangsrecht in het omgevingsplan. Er wordt
afgestapt van het standaard in de ruimtelijke
ordening toegepaste eerbiedigende over
gangsrecht. Dit maakt het mogelijk om het in
het milieudomein gehanteerde uitgangspunt
van 'best beschikbare technieken' te continu
eren. Daarbij kan een eigenaar gedwongen
worden om binnen een bepaalde termijn
maatregelen te treffen. Verder kunnen in
het omgevingsplan vergunningplichten en
meldingen worden geïntroduceerd. Hierdoor
ontstaan er meer mogelijkheden om gebruiks
ruimte te verdelen. Ook kan worden voorko
men dat gebruiksruimte wel wordt geclaimd,
maar niet wordt verzilverd.
Al met al nemen de bestuursrechtelijke
sturingsmogelijkheden voor het bereiken van
de gewenste omgevingskwaliteit mijns inziens
aanzienlijk toe. Dat daar behoefte aan is, blijkt
ook al uit het feit dat gemeenten via de Crisis-
en herstelwet in groten getale experimenteren
met bestemmingsplannen met verbrede reik
wijdte. Het mag duidelijk zijn dat goed inzicht
in nog beschikbare gebruiksruimte essentieel
is bij het toepassen van zo'n globaal en flexibel
omgevingsplan. Zowel de gebruiker als de
gemeente zelf willen dat inzicht hebben. Voor
het antwoord op die vraag is een digitaal
stelsel waarin geo-informatie wordt ontsloten
essentieel.
Digitaal Stelsel Omgevingswet
Parallel aan het schrijven van de Omgevingswet
en bijbehorende uitvoeringsregelgeving wordt
een Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO)
opgezet. Met het DSO wordt de Omgevings
wet digitaal ondersteund. De doelstelling van
het DSO is dat de gebruiker met één klik op de
kaart weet welke regels er binnen een bepaald
gebied van kracht zijn en daar ook gegevens over
de fysieke omgevingskwaliteit kan raadplegen.
Die doelstelling is ook opgenomen in het
interbestuurlijke bestuursakkoord van i juli 2015.
Het DSO heeft een juridische verankering in de
Omgevingswet (art. 20.20 Ow).
