De modelgebruiker
bestaat niet!
THEMA
Column
2017-2 I Geo-Info
De Omgevingswet schijnt de grootste juridische
hervorming te zijn sinds onze Grondwet. Waarom weet ik
niet precies, maar het klinkt wel indrukwekkend. Wat ik wel
zeker weet, is dat het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO)
als ICT-opgave niet zal onderdoen voor de juridische opgave.
Ikvolg de ontwikkelingen rond het DSO nu al een paar jaar.
Als consultant op het snijvlak van data en leefomgeving ver
wacht ik veel van het DSO, maar mijn verwachtingen worden
de laatste tijd getemperd. De reden? Modelgebruikers.
De ontwikkelaars van het DSO stellen de eindgebruiker
centraal. Deze eindgebruikers passen in drie hokjes: initiatief
nemers, belanghebbenden en het bevoegde gezag. DSO pro
beert de 'customer journey' van deze gebruikers zo vriendelijk
en laagdrempelig mogelijk te maken. Vanaf het eerste, prille
besef dat je een schuurtje wil bouwen tot het moment daar
is dat je van de gemeente een vergunning mag ontvangen:
het DSO is er voor je, en neemt je aan de hand. Het systeem
laat je kennismaken met de mogelijkheden op jouw grond:
wat mag hier, en waarom mag iets niet? Welke regels stellen
dat, en wie zijn belanghebbend bij jouw schuurtje? De reis zal
voor de vergunningsambtenaar en belanghebbenden al even
comfortabel zijn.
Begrijp mij niet verkeerd, ik ben hier allemaal ontzettend
vóór. Het is nog altijd te lastig om in Nederland iets kunnen
doen met je eigen grond of bedrijf, en de regels zijn nog
steeds te ingewikkeld voor mensen die er niet hun brood mee
verdienen. Wat is dan het gevaar? De focus op drie 'modelge
bruikers' is eenzijdig, en laat mogelijk vele toepassingen van
het DSO liggen.
Ik ben in mijn werk gewend om data te gebruiken
voor andere doelen dan waar het ooit voor bedoeld was.
Zo gebruik ik rioleringsgegevens van gemeentes om rest-
warmtepotentie in een wijk te bepalen, gebruik ik de BGT om
de vraag naar elektrische laadpalen te voorspellen, en gebruik
ik werkgelegenheidscijfers om kantoorpanden een andere
functie te geven. Je kunt dit zien als een pleidooi voor open
data: je kunt nooit van tevoren inschatten waar een dataset
wel niet goed voor is. Daarom is het beter om hem openbaar
te maken, zodat anderen die toepassingen kunnen vinden
wanneer een maatschappelijke of commerciële vraag zich
voordoet.
Wanneer ik denk aan het DSO komen er bij mij allemaal
spannende vragen naar boven. Welke woningtypen worden
het vaakst verbouwd? Waar zijn gemiddeld gezien de minste
belanghebbenden voor een windmolenvergunning? In welke
gemeente halen initiatiefnemers het snelst de eindstreep,
en waar haken ze juist af? Al dit soort vragen kunnen straks
beantwoord worden met het DSO, mits het systeem zo wordt
ontworpen dat wij met z'n allen bij die data kunnen. Zo is er
naast de modelgebruikers, nog een onbekend aantal andere
gebruikers die toepassingen kunnen maken met het DSO.
Deze onbekende gebruikers kunnen we nu niet voorzien en
dat moeten we ook niet proberen, maar we moeten ze wel
faciliteren. Dat kan bijvoorbeeld door via een API openbare
informatie te ontsluiten over het berichtenverkeer in het DSO,
of door informatieproducten niet alleen in 'presentatievorm'
te ontsluiten, maar ook door de fysieke brondata erachter
beschikbaar te stellen vanuit de informatiehuizen van de
Omgevingswet.
Met andere woorden: het DSO als digitale snelweg die
niet alleen van A naar B leidt, maar die ook afslagen heeft
waar data kunnen afslaan naar een nieuwe, nog niet bekende
toepassing. Als wij dit mogelijk maken, geloof ik dat het DSO
nog meer waarde kan creëren voor de samenleving dan ze nu
al beoogt, en dat zou pas echt indrukwekkend zijn!
Rob Geldof
Over Morgen
rob.geldof@overmorgen.nl