Vuurtorens op de kaart
Boek
Vuurtorens op de kaart
Kees van Hamersveld, Vuurtorens
op de kaart, eigen uitgave, Bilthoven
2017, 103 pagina's, ISBN/EAN 978
90-826829-0-8. Prijs is vanaf 17,
excl. verzendkosten, te bestellen via
keesvanhamersveld@planet.nl.
2017-3 I Geo-Info
35
Van het boek beelden we graag de voor- én de
achterkant af. De foto op die achterkant heeft
deze verrassende toelichting: 'Vuurtorens staan
overal, zoals hier in Zeist. Gebouwd voor 'als de dijken
breken' en het hoge water ervoor zorgt dat Zeist aan
zee komt te liggen.'
De schrijver, ook DHC-donateur, start het boek
met zijn keus als zestienjarige: 'Werk, vooral in de
techniek en de weg- en waterbouw (o.a. door
de Deltawerken) lag toen voor het oprapen en
wellicht daardoor verkoos ik een vak te gaan leren.
Het draaide uit op een van de oudste beroepen
van onze geschiedenis; LANDMETEN en wel aan
de Hogere Technische School in Utrecht. Wat
dat inhield, was mij totaal onbekend. Sommige
leerlingen van de eindexamenklas dachten het
wel te weten; dat zijn toch die mannen met die
rood-witte stokken?'
Vervolgens worden door Van Hamersveld de
aanleiding en de inhoud van het boek uitgelegd:
'Tegen het einde van mijn werkzame leven,
waarin ik van landmeter opklom tot projectin
genieur, ben ik mij gaan interesseren voor de
geschiedenis en de locatie van vuurtorens. Sterker
nog: het liefst foto's in combinatie met een afbeel
ding van het aardoppervlak. Uiteraard met daarop
een vuurtorenvermelding. Het thema 'vuurtorens'
kent een grote diversiteit aan invalshoeken: vorm
geving van de bouwwerken en de omgeving van
de bouwlocaties. Over deze en andere aspecten
bestaan talloze publicaties, de verzameling van
een ware vuurtorenliefhebber zal nooit compleet
zijn. Dit lees- en kijkboek heeft allereerst ten doel
de omvang van die diversiteit te laten zien. Maar ik
hoop ook mijn enthousiasme over de verschil
lende aspecten van vuurtorens over te brengen,
dit steeds in combinatie met mooi 'geo-product',
de afbeelding van het aardoppervlak in welke
vorm dan ook - mijn vak laat zich niet verlooche
nen.' De titel van het boek dekt dan ook de lading
voor honderd procent.
Het boek 'Vuurtorens op de kaart' is geschreven
voor een breed publiek. Het domein is ook breed:
een selectie van 45 vuurtorens uit alle hoeken van
de wereld en in chronologische volgorde gerang
schikt. De oudste, uit 283 voor Christus, is de Pharos
van Alexandrië: 'Hoewel niemand precies weet hoe de
Pharos er heeft uitgezien, zijn er talloze afbeeldingen
van gemaakt.' Het 'geo-product' is nagenoeg altijd
een kaartfragment, maar ook wel een postzegel
velletje of de achterkant van een bankbiljet (met
onder veel meer wel een kaartje van Zeeland). Het
gaat om het biljet van 250 met de vuurtoren van
Haamstede, waarvan het ontwerp- en drukproces
bijna 10.000.000 kostte (onder de vigerende
minister van financiën destijds). Het is door het
boek heen ook een diversiteit aan zéékaarten,
maar dat niet alleen. Bij Oud-Kraggenburg is er
ook aandacht voor de derde dimensie: 'Fragment
van het laatste blad van de rivierkaart 'IJssel' van Rijks
waterstaat. Bij de haven zijn kennelijk drie peilschalen;
een met het Amsterdams Peil (1875), een met het
Normaal Amsterdams Peil (1893) en een Geregistreerde
Rijkspeilschaal (1878) aanwezig.'
Je komt werkelijk van alles tegen. Neem als
voorbeeld de Eddystone nummer 3 uit Plymouth.
Het volk bracht in 1880 geld bijeen om het niet-
massieve deel van een toren blok voor blok af te
breken en het daarna verderop een tweede leven
te gunnen. Ook het interieur (meubels, kasten
en bedden die de rondte van de vuurtorenwand
volgden!) werd overgebracht. Opvallend is het
vers uit de King James Bible, dat in de toren met
grote letters is aangebracht: EXCEPT THE LORD
BUILDS THE HOUSE, THEY LABOUR IN VAIN THAT
BUILD IT - PSALM CXXVII. De jongste vuurtoren
is trouwens die van 1974-2008 op de Maasvlakte
('Last in, first out').
Graag beveel ik dit gevarieerde boek (ook
resultaat van vele 'vuurtorenvakanties') van harte
aan. Het is ook professioneel voorzien van bron
vermeldingen en begrippenlijst. Een voorbeeld:
'Hydrografische kaart - een kaart met vermeldingen,
die relevant zijn voor de navigatie. Tot ca. 2000
aanwezig in de ladekast aan boord van ieder schip.
Tegenwoordig digitaal aanwezig op de brug.'
Adri den Boer