Maptime
030 Utrecht
2017-3 I Geo-Info
47
Kosmopolieten
Tegenstemmers
Figuur 3 - Gemeenten waar de som van de stemmen op D66, GroenLinks en PvdD bij de Tweede Kamer
verkiezingen 2017 28 procent of meer is zijn donker gekleurd.
Figuur 4 - Gemeenten waar de som van de stemmen op PVV, SP, 50PLUS FvD bij de Tweede Kamerverkie
zingen 2017 32 procent of meer is zijn donker gekleurd.
mische as is er een tweede nodig. Als we voor
die tweede as de invalshoek progressief versus
conservatief kiezen, ontstaat het beeld van
figuur 1.
Kiezers buiten de Randstad herkennen zich
niet in de sociaal-culturele beeldvorming van
(met name linkse) 'g ra ch te n g ordel'-politici.
Lodewijk Asscher kan het hebben over het
multiculturele voetbalteam van zijn zoontje -
een team in Simpelveld heeft een heel andere
samenstelling dan een team in Amsterdam.
Als verkiezingen gaan over thema's op de eco
nomische as, zoals in 2012, is dat gunstig voor
traditioneel linkse partijen. Gaan verkiezingen
echter over sociaal-culturele thema's (2017)
dan verliezen ze.
Ook al treden er bij elke verkiezing opnieuw
politieke aardverschuivingen op - zie de
decimering van de PvdA - in de grond zijn
de kiezers van vandaag dezelfde als die
van 2012. Ze vluchten wellicht massaal naar
verwante partijen, maar hun basisvoorkeuren
zijn betrekkelijk stabiel. De Voogd kan zelfs
op basis van het uiterlijk van woonwijken
voorspellen welke partij(en) daar goed zullen
scoren. Veel rolluiken en witte hekken rond
betegelde voortuinen: "PVV!" Dichtbevolkte
stadswijken met stoeptuintjes en veel ja/nee
stickers en bakfietsen: "GL en D66!" And the
twain shall never meet.
Als we de stemmen op verwante partijen
optellen, worden hardnekkige patronen
zichtbaar die soms zelfs teruggrijpen op
bestandslijnen uit de Tachtigjarige Oorlog.
Een voorbeeld is de 'Reli-riem' (figuur 2),
waar de klein rechtse partijen (CU plus SGP)
oververtegenwoordigd zijn. Daar tegen
over staat de kruisende kosmopolitische as
(D66 plus Groen Links en PvdD), van Alkmaar,
via Amsterdam en Utrecht, naar Nijmegen,
aangevuld met bijna alle studentensteden -
te zien in figuur 3.
In figuur 4 tenslotte, zijn de tegenstemmers
(PVV, SP, soPlus en FvD) in beeld gebracht.
Die vinden we aan de randen van het land:
noordoost Groningen, Limburg, de randen
van Noord-Brabant (Tachtigjarige Oorlog!) en
Zeeuws-Vlaanderen. Het zijn de kiezers die
zich niet herkennen in de volksvertegenwoor
digers of zich zelfs in de steek gelaten voelen.
Willem van den Goorbergh
