'Schatten van kaarten' uit
Zeeuws-Vlaanderen en België
SIP'
.aarten
Boek
THEMA
Rianne Frauenfelder, Schatten van
kaarten. Historische kaarten uit
Zeeuws-Vlaanderen en noordelijk
Vlaanderen, 60 pagina's, uitgave
gemeente Sluis, 2017, 7,50
(ookverkrijgbaar via
museuminfo@zeelandnet.nl).
fCadiaTd Urlaüir201 ijHiërbuchten?j
„Schatten van kaarter" - Historische
Kartensciiatze von Seelandisch-flandern
16.4
2017-4 I Geo-Info
21
'De kartografie van Zeeuws-Vlaanderen en het
noordelijk deel van Vlaanderen behoort tot de
interessantste van de Nederlanden. Enkele van de
oudste regionale kaarten komen uit dit gebied.
De kartografische ontwikkeling is aan de hand
van de kaarten van deze streek goed te volgen.'
Die volzin kwam al in folders voor als motivatie
van een project van vier tentoonstellingen, die
dit jaar in die regio gehouden worden (zie kader),
maar het boekje vermeldt het herhaaldelijk én
overtuigt ervan! Internationaal is het ook: het
voorwoord is van een wethouder van Sluis en de
burgemeester van Damme (B). Voorin het boekje
worden aspecten van historische kartografie
voor een breed publiek (vanaf 12 jaar) uitgelegd.
Als hoofdmoot van het werkje worden twintig
kaarten afgebeeld en kort beschreven. Het
'oudste kaartje der Nederlanden' is een schets-
diagram van 1280/1307 van het gebied tussen
Aardenburg en Boekhoute, vastgehecht aan
een meer dan drie meter lange cijnsrol. 'Er wordt
tevens gewag gemaakt van de twee nieuw
gestichte kerkdorpen Sint- Laureins en Sint-Jan-in-
Eremo, die visueel zijn weergegeven als kerkjes.'
Een kaart van circa 1358 van polders langs de kust
van Groede wordt 'de bijna-oudste kaart van
Nederland' genoemd.
Ook als het om algemeen bekendere kaarten gaat,
lijkt het boekje volledig. Bij de kaart van Damme
volgens Jacob van Deventer staat: 'Dat bij de inter
pretatie toch voorzichtigheid geboden is, bewijst
de situering van het Sint-Janshospitaal: het is langs
de verkeerde zijde van de straat afgebeeld.' 'Tijdens
het Twaalfjarig Bestand (1609-1621) werd Damme
door de Spaanse ingenieurs omgebouwd tot een
moderne vesting, volgens het Oud-Nederlandse
stelsel', aldus de internationale toelichting bij de
kaart ervan uit 1649 van Joannes Heijmanszoon
Koeck. Bij de gemeentekaart van Sluis van J. Kuyper
wordt aan een breed publiek verteld dat hij gebruik
maakte van 'kadasterkaarten en de Topographische
en Militaire Kaart'. Niet alleen heel oude kaarten zijn
aan oorlogen te danken; het gedrukte Basisplan
voor de wederopbouw - de 'wederopbouwkaart' -
van Sluis is van 1946. De meest recente afbeelding
is een Landsat-satellietfoto. 'In tegenstelling tot
landmeters (land- en zeekaarten) en vliegtuigen
De vier tentoonstellingen waarbij het
boekje is uitgegeven, zijn:
Museum Het Bolwerk, IJzendijke:
Stampij langs de Staats-Spaanse linies
(t/m 30 oktober 2017)
Belfort, Sluis: Sluis op de kaart. Van een
internationale havenstad tot een inter
nationale toeristenstad (t/m 17 septem
ber 2017)
Archeologisch Museum, Aardenburg:
(Niet) Alles op één kaart. De ontwikke
ling van de historische cartografie van
West-Zeeuws-Vlaanderen en noordelijk
Vlaanderen (t/m 30 september 2017)
Bezoekerscentrum Damme en de
Zwinstreek, Damme (B): Damme door
de tijd (t/m 30 december 2017)
Soms gaat het om meer dan kaarten.
Van Aardenburg wordt vermeld: 'Tot slot
worden verscheidene historische werken
over cartering getoond alsmede antieke
en moderne carteringsinstrumenten.'Van
het Belfort te Sluis staat er: 'Verderwordt
ruimtelijk materiaal getoond, in het
bijzonder landmeetinstrumenten.'
(luchtfoto's) zijn satellieten in staat grote stukken
van het aardoppervlak af te tasten', aldus een volzin
daarbij. Voorin het boekje komen landmeters al
royaal en gekleurd in beeld: de militaire landmeters
van Vernet uit 1812, vaklui op de prent van de Prac-
tijck des Landmetens van Sems en Dou uit 1600 en
'Johannes Schagen Geometra' in een cartouche van
1649. Een internationale literatuuropgave mankeert
niet. Aanbevolen, zeker voor Zeeuwen en Belgen!
Adri den Boer
CADZAND-BAD1
Extra internationaal: aandacht op Duitse websites van Cadzand en Breskens.
Fragment van handgetekende kaart van ca. 1500 van de mon
ding van het Zwin (RA Brugge), tijdelijk te zien in Damme (B).
