De IBGE-UNGEGN Toponymiecu
Verslag
Internationalisering
Het Istituto Brasileiro de Geografia e Estadistica (IBGE, de Braziliaanse topografische dienst) en de UNGEGN (United
Nations Group of Experts on Geographical Names) werkgroep voor Scholing in de Toponymie organiseerden afgelopen
mei samen een vijfdaagse cursus. Er waren 34 deelnemers uit 7 landen (Angola, Argentinië, Brazilië, Mozambique,
Portugal, Sao Tomé en Uruguay). Docenten kwamen uit Brazilië, Canada, Duitsland en Nederland. De cursus werd
geopend door Paulo Rabello de Castro, directeur-generaal van IBGE, en Helen Kerfoot, erevoorzitter van UNGEGN.
52
Geo-Info I 2017-4
De eerste dag was gewijd aan de functies
van geografische namen, een inleiding tot de
gebruikte terminologie, de standaardisatie van
geografische en statistische namen, en de door
UNGEGN daarbij verstrekte steun. De tweede
dag werd het veldwerkgebied geïntroduceerd
aan de hand van de geschiedenis van de plaats
namen die er voorkomen en een geografische
en historische beschrijving. Rond 1570 is de
inheemse bevolking hier verdreven door
de Portugezen, die in de 17e eeuw suikerriet
verbouwden en daarvoor slaven importeerden
uit Afrika - een aantal plaatsnamen (zoals
Cachoeira dos Escravos - Waterval van de
slaven) verwijst daar nog naar. In de 18e eeuw
werd de stad een knooppunt in het vervoer
van delfstoffen naar de kust en in de 19e eeuw
werd het een uitvoerhaven van koffie. Omdat
het pas in 1920 met het spoorwegnet werd
verbonden, werd de stad, eens de belangrijkste
exporthaven van Brazilië, economisch door
andere steden ingehaald. Dat heeft ongetwij
feld bijgedragen aan het behoud van de oude
koloniale gebouwen in de stad.
Namenverzameling en interviewtechnieken
werden in andere presentaties besproken, de
bij het veldwerk toe te passen formulieren wer
den geïntroduceerd en er werd geoefend met
GPS-apparatuur die gebruikt kon worden om
de in het veld verzamelde benoemde objecten
te lokaliseren.
De volgende dag reisde de groep met busjes
naar het veldwerkgebied rond de historische
stad Mangaratiba, aan de kust, ongeveer 85
kilometer ten westen van Rio de Janeiro. Het
daaropvolgende veldwerk was anders dan
het gebruikelijke (topografische) veldwerk:
meestal zouden alle namen in het veld wor
den verzameld via interviews en op bordjes,
maar deze oefening ging het om certificering
in het veld. Het IBGE-personeel had vooraf
de geografische namen van het gebied
bestudeerd aan de hand van oude en nieuwe
kaarten, historische en actuele publicaties.
Dat resulteerde in een aantal 'twijfelachtige'
namen, waarvan de spelling, locatie of catego
rie niet met zekerheid kon worden vastgesteld.
Het werd de taak van de veldwerkdeelnemers
om de juiste gegevens te krijgen voor die
namen. De deelnemers werden verdeeld
in drie groepen, vergezeld van tolken voor
r
1.M0W
Figuur 1 - Veldwerkkaart van de omgeving van de plaats Mangaratiba aan de Atlantische oceaan,
ongeveer 85 kilometer ten westen van Rio de Janeiro (bron: IBGE).
