UNGEGN:
vijftig jaar vergaderen
Column
2017-5 I Geo-Info
Sinds 1967 zijn bij de Verenigde Naties conferenties
gehouden over de standaardisering van geografische namen.
Het doel hiervan is de internationale communicatie te bev
orderen en conflicten over plaatsnamen zoveel mogelijk te
beperken. De instantie die daarvoor in het leven is geroepen
is de United Nations Group of Experts on Geographical Names
(UNGEGN). Vanaf het begin hebben Nederlandse wetenschap
pers in die groep deskundigen een belangrijke rol gespeeld.
In 2017 werd tijdens de 11e conferentie van de UNGEGN
in New York het 50-jarig bestaan gememoreerd. Hierbij was
sprake van, evidente, Nederlandse betrokkenheid: prof. dr. Fer-
jan Ormeling werd gekozen tot voorzitter van de conferentie.
Daarmee trad Ormeling in de voetsporen van prof. dr. Dick
Blok, die veertig jaar geleden de rol vervulde van voorzitter
van deze conferentie. Blok, geboren in 1925, was als historicus
en naamkundige verbonden aan de Universiteit van Amster
dam en hij was directeur van het Meertens Instituut van de
Koninklijk Nederlandse Academie van Wetenschappen.
Ferjan Ormeling leidde vanaf 1989 de UNGEGN-werk-
groep voor opleidingen, organiseerde in dat kader wereld
wijd trainingen en cursussen over toponymie, creëerde
een webcursus op dat gebied en verzorgde ter gelegenheid
van deze 11de conferentie een handboek ten behoeve van de
standaardisering van geografische namen.
De UNGEGN is een van de zeven permanente adviescom
missies van de ECOSOC, de Economic and Social Council van
de VN. Het is een gezelschap van 250-300 mensen dat zich
bezighoudt met het vraagstuk van standaardisering van
geografische namen. De groep is ooit ingesteld om proble
men met geografische namen (toponiemen) te voorkomen
(ruzie over namen, communicatieproblemen vanwege
meerdere naamversies voor dezelfde plaatsen). Ook speelt zij
in toenemende mate een rol bij het koppelen van bestanden
op basis van geografische namen. Die moeten dan natuurlijk
op dezelfde manier geschreven zijn, niet alleen in het Latijnse
alfabet, maar ook in andere schriftsystemen zoals Chinese
karakters, Devanagiri, Cyrillisch of Arabisch. De UNGEGN
bereidt telkens, op een tweetal tussentijdse sessies, de
vijfjaarlijkse UN Conferences on the Standardization of Geograph
ical Names (UNCSGN) voor, waarvan in 2017 dus de 11e editie
plaatsvond. De conferentie werd gehouden in New York, er
namen 65 landen aan deel, met 280 experts: taalkundigen,
naamkundigen, geografen en kartografen.
Wat is er bereikt tijdens deze conferentie? Er is een
nieuwe vergaderstructuur afgesproken, en competenties
zijn opnieuw zorgvuldig afgebakend. Dit met het oog op
een nieuwe loot aan de stam van VN-organisaties, namelijk:
de United Nations Committee of Experts on Global Geospatial
Information Management (UN-GGIM). Een doorbraak tijdens
deze conferentie was de overeenstemming over een conver
siesysteem voor de omzetting van namen uit het Arabisch in
het Latijnse alfabet. Voorts is er een programma opgezet om
gestandaardiseerde geografische namen dienstbaar te maken
aan het bereiken of realiseren van de Global Sustainable
Development Goals van de VN. Het realiseren van die duur
zame ontwikkelingsdoelen, zo blijkt in de praktijk, is namelijk
mede afhankelijk van de beschikbaarheid van betrouwbare,
actuele en volledige geografische informatie, en daarin
vormen de geografische namen een hoofdcomponent.
Daarnaast zijn veel technische best practices vastgesteld.
In Nederland gebeurt overigens ook het nodige op dit
gebied. De Commissie voor Buitenlandse Aardrijkskundige
namen van de Nederlandse Taalunie en de Adviescommissie
Aardrijkskundige Namen in Nederland van het Koninklijk Ned
erlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG) houden zich bezig
met vraagstukken op het gebied van toponymie. Daar wordt
bij voorbeeld vastgesteld hoe Nederlandse versies (zoals Ber
lijn, Peking, Zuid-Soedan) van buitenlandse aardrijkskundige
namen moeten worden geschreven. En in KNAG-verband
worden bij voorbeeld Nederlandse gemeenten die gaan fus
eren, geadviseerd over nieuwe gemeentenamen. Ook van die
beide genoemde commissies is Ferjan Ormeling voorzitter.
Het is verheugend dat uitgerekend onder voorzitterschap
van iemand uit Nederland - een relatief klein taalgebied
uiteraard - in VN-verband wordt overlegd over mondiale stan
daardisering van plaatsnamen. Het is moeilijk de verleiding te
weerstaan tot speculeren over de relevantie van de typisch
Nederlandse en in dit verband zo noodzakelijke vaardigheid
van het 'polderen. Maar dat is natuurlijk niet het enige. Het is
ook een internationale erkenning van de hoge kwaliteit op
dit specifieke terrein van wetenschapsbeoefening. En dat
geldt dan voor Nederland in het algemeen, en voor Ferjan
Ormeling in het bijzonder. Het is dus in meer dan één opzicht
een gelukwens waard.
Reinder Storm
Conservator Cartografie, Geografie Reizen,
Bijzondere Collecties bij de Universiteit van Amsterdam.
rstorm@uva.nl.
Zie verderop in dit nummer een verslag van deze bijeenkomst (p.18 e.v.).
