Prof.dr.ir.
M.J.M. Bogaerts
(1934-2017)
In Memoriam
Het is 1958 als een tweedejaars
TH-student in het geodetisch
zomerkamp te Gronsveld
aandachtig luistert naar een
instructie over het gebruik van
de Wild RDS tachymeter in het
geaccidenteerde Zuid-Limburgse
landschap. Vanaf de zijlijn is dit
een momentje uit het leven van
professor Theo Bogaerts, die op
10 september 2017 te Rotterdam
overleed.
2017-5 Geo-lnfo
33
Sedert 2002 met emeritaat, kreeg hij tijd voor
een terugblik, leidend tot zijn memoires "De
loopbaan van een zondagskind". Deze zag hij
als bijdrage aan de geschiedschrijving over
de Nederlandse geodesie in de 19de en 20ste
eeuw in 2012 verschijnen in de reeks Geode-
tisch-Historische Monografieën van Stichting
De Hollandse Cirkel.
De tweede helft van de 20ste eeuw was
voor de geodesie een periode van transitie.
Wetenschappelijk-technische ontwikkelingen
in het algemeen leidden in de geodesie tot
nieuwe werkwijzen, zoals elektronische directe
afstandsmeting, automatische registratie van
waarnemingen en verwerking van de uitkom
sten en aarde-omspannende 3D-ruimtelijke
plaatsbepaling door middel van satellieten.
Sedert najaar 1961 zag geodetisch ingenieur
Theo Bogaerts het allemaal gebeuren en
nam hij er aan deel. Aanvankelijk als weten
schappelijk medewerker van prof.ir. G.F. Witt
in diens leerstoel Planologische Geodesie.
Met een vooruitziende blik had Witt, via het
hem bekende ruilverkavelingsproces, de
automatisering van de kadastrale kartering en
informatievoorziening op het oog en dit in
combinatie met de inwinning van gegevens,
het veldwerk; niet meer in het gebruike
lijke meetlijnenverband, maar met directe
richtings- en afstandsmeting, in voerstraal-
verband. Met Gronsveld en de handige Wild
RDS mogelijk in herinnering, werd dit voor
Theo aanleiding tot het ontwerp van een
automatisch registrerende tachymeter, pièce
de resistance bij diens promotie in 1969, deze
werd gevolgd door een prototype van een
hanteerbaar 'total station': ART.
In retrospect waren deze landmeetkundige
producten 'slechts' hulpmiddelen om een
bredere visie te concretiseren. Focuste Delfts
geodetisch onderzoek traditioneel op de
inzet van precisiemetingen in groot verband,
volgens Theo ging het, meer plaatselijk, uitein
delijk om "de relatie tussen mensen en grond":
vastgoedinformatie. Deze visie zorgde ervoor
dat hem in 1976 als hoogleraar de verzorging
van "De Leer der Vastgoedsystemen" werd
toevertrouwd. Met die opdracht werd hij
gangmaker inzake diverse landelijke overleg
structuren; in acroniemen: GBKN, SSVI, CCGM,
SOVIK, NexpRI, OTB en RGI. Daarnaast vervulde
Bogaerts adviesfuncties in internationaal
verband, o.a. voor de EU en de Wereldbank.
Nog vóór zijn Delftse inauguratie in oktober
1977 werd, met succes, een beroep op hem
gedaan om het decanaat van de Afdeling der
Geodesie - sedert 1975 op de locatie Thijsse-
weg - op zich te nemen. Geen geringe taak in
een tijd van bezuinigingen en reorganisaties,
met voorwaardelijke financiering van het
onderzoek en koppeling van de inkomsten
aan studentenaantallen. Iets dat, zijn inspan
ningen ten spijt, zou uitmonden in opheffing
van Geodesie en verdeling van de werkeenhe
den over andere faculteiten.
Na Gronsveld werd derdejaars Theo Bogaerts
in 1958 secretaris van het Landmeetkundig
Gezelschap Snellius; een leerschool voor latere
activiteiten in het geodetisch verenigings- en
commissieleven in binnen- en buitenland.
In zijn werk ontmoette hij, naast mede-, ook
tegenstanders en werd zijn zelfbewuste
handelen niet alom of steeds gewaardeerd.
Bij zijn afscheid in 2002 verenigden 'vriend
en vijand' zich in een door zijn medewerkers
Henri Aalders en Elfriede Fendel geredigeerd
Liber Amicorum "There is more than geo
metry". Als gewaardeerd docent verwierf hij
van Snellius het erelidmaatschap. Elsje, zijn
echtgenote, zou in 2015 overlijden. Jarenlang
was hij haar mantelzorger en had Theo de
geodesie moeten laten liggen, maar had hij
die - evenals in 2012 terugblikkend - recentelijk
weer opgepakt met "een ooggetuigenverslag"
van "De overgang van analoog naar digitaal
in de grootschalige topografie". Helaas heeft
hij publicatie daarvan door Stichting De Hol
landse Cirkel niet meer mogen beleven.
In professor Bogaerts verloor geodetisch
Nederland een man die in de 20ste eeuw een
onuitwisbare bijdrage leverde om het vak
dichterbij de samenleving te brengen.
Prof.dr.ir. Leen Aardoom
