Museum
Boerhaave: gewisse
De opmars van
de ingenieur
Eind 2011 verschenen, ook in
dit blad, zorgelijke verhalen
over wetenschapsmuseum
Boerhaave in Leiden. Net als
andere rijksmusea zou dat per 2012
voor minstens 17,5 procent eigen
inkomsten moeten zorgen, maar
staatssecretaris Zijlstra maakte
daar met terugwerkende kracht
per 2010 van. 'De ongewisse
toekomst van museum Boerhaave
en zijn geodetische erfgoed' was
in nummer 2011-12 een artikel
van Nicolas de Hilster en er was
nieuws over een campagne
'Red Boerhaave!'.
22 I Geo-Info I 2018-3
Door Adri den Boer
Die campagne en ommezwaai hadden
succes. Het museum is intussen verbouwd
en vernieuwd! Op de begane grond is er
(naast pakweg een tentoonstelling Fran
kenstein) bijvoorbeeld een interactieve
In dp Gouden Eeuw moesten landschap
en ste den ie n steeds hpgere eisen voldoen,
net water rij kt Nederlmd had vanwege
v.erke bevolkingsgroei meer Ijnd nodig.
Tegelijkertijd dreigde eroortog. Met de bouw
s I- m me vestingwerk en kon de vijand Op
.ïfotbnd worden gehouden.
Een nieuwe beroepsgroep, de Ingenieurs,
leidde deifl ontwikkelingen met wiskundig*
technieken in goede benen. Hen setctsue
maikten do ingenieurs gewild, hun praktische
en wkkundigt kennis steeg in aancleP.
Ajn de Leidse universiteit kwam in 1 tob
J(elfieenïngenieurss'*DD|:dp 0uTts(
Mathamatlqpe'-
Cartografisch experiment (met een c).
'De opmars van de Ingenieur' met de Hollandse cirkel.
familietentoonstelling Wiskunde. Daar zie je
onder meer een kleine hoekmeter voor een
kanon (1621). Over de cartografie past daarin
de aardbol met een daarover - vanuit Leiden
- te spannen lint dat op een vlakke kaart
met lichtjes de geprojecteerde gebogen lijn
weergeeft. De menselijke maat wordt niet
vergeten: een soort 'transversaalschaal' geeft
een Rijnlandse voet, verdeeld in palmen
en duimen. Dat men sinds de herinrichting
verder kijkt, blijkt ook uit een onderdeel met
tegelpatronen van moskeeën: "Vaak blijkt
dat er in die tijd al wiskundige kennis was
waar men in het westen pas veel later
achter kwam. De belevenis 'Waterland' op
de binnenplaats "was pas op 30 maart klaar
en is voor Museum Boerhaave wel echt iets
kindvriendelijks!
Hollandse cirkels
Boven zie je bij de sectie 'Grote Vragen' meer
dan die grote meridiaankijker van Pistor und
Martins uit 1860. Er is een afdeling Water,
Stroom Data. 'De opmars van de Ingeni
eur' is in die afdeling een staande vitrine
met pal na die titel wel drie Hollandse cirkels
met kompas. Bovenaan die van Jacob David
(Leiden 1653), dan de zeer bewerkte van
Anthonius Hoevenaer (Leiden 1650-1695),
waarschijnlijk gemaakt voor stadhouder
Willem III. De derde in de rij is die van Hendrik
Sneewins, ook uit Leiden, en uit dezelfde tijd.
Van hem bevat de vitrine ook een grafometer
('variant van Hollandse cirkel'). Die prijkt nu
naast de Meetkundige Machine van Wytze
Hoekmetertje voor kanon mét hoesje (1621).
