THEMA
Samenvatting
Koos Verloop werkt bij Wageningen University
Research. Hij is bereikbaar via koos.verloop@wur.nl.
2018-4 I Geo-Info
33
Legenda
Figuur 2 - Resultaten van nitraatmetingen in het intrekgebied Herikerberg-Goor. In de lichtgroene en donker
groene vlakken is het doel behaald (so milligram nitraat per liter), in de andere percelen nog niet.
LTO Noord, Wageningen UR (kennis over
bedrijfsvoering en milieu), Countus (landbouw-
accountant), Stimuland (plattelandsprojecten),
Royal HaskoningDHV (kennis over grondwater
bescherming) én de veehouders. Voorop staat
de gedeelde noodzaak om de milieuemissie
te verminderen, waarbij de melkveehouders
tegelijkertijd hun bedrijfsrendement verbeteren.
Daardoor, en door een intensieve begeleiding
en uitwisseling van kennis en ervaring, is er veel
draagvlak voor de maatregelen.
Nitraatnorm
Voor de bedrijfsvoering is het verlies aan stik
stof in de bodem de voornaamste indicator.
Dit zogenaamde stikstof-bodemoverschot
spoelt grotendeels uit naar het grondwater in
de vorm van nitraat. Het bovenste grondwater
mag maximaal 50 milligram nitraat per liter
bevatten. Voor dit project is aangenomen
dat deze nitraatnorm gehaald wordt bij een
stikstof-bodemoverschot van 80 a 100 kilo stik
stof per hectare. Deze aanname is gebaseerd
op het jarenlange onderzoek op proefbedrijf
De Marke in Hengelo (Gelderland). Dat is een
veehouderijbedrijf op zand dat onder meer
qua bodemtype en grondwaterstand verge
lijkbaar is met de bedrijven van de deelnemers
aan Boeren met Drinkwater.
Hoger rendement
Het gemiddelde stikstof-bodemoverschot van
de deelnemers is in de loop van de projectpe
riode gedaald tot ongeveer 100 kilo stikstof per
hectare. De overschotten zijn nog niet stabiel
onder de 100 kilo stikstof per hectare, maar de
trend is positief. Vergelijking van de prestaties
in 2016 met de startperiode van het project
II In het project 'Boeren voor Drinkwater'
werken melkveehouders in de meest
kwetsbare zandgebieden van Overijssel
sinds 2010 aan een lagere uitspoeling
van nitraat naar het grondwater, samen
met onder andere de provincie Overijssel
en drinkwaterbedrijf Vitens. Hoewel de
doelstelling voor nitraatuitspoeling nog
niet gehaald wordt, is al een aanzienlijke
verbetering bereikt. Een efficiëntere
mineralenkringloop leidt tot minder
milieubelasting, wat hand in hand blijkt te
gaan met een verbeterd economisch ren
dement. Om de drinkwaterwinning veilig
te stellen is het echter nodig het project
op te schalen tot hele intrekgebieden.
laat zien dat de betere mineralenbenutting
gemiddeld een financieel voordeel oplevert
van e 4.745,- per bedrijf per jaar. De winst zit in
een efficiëntere ruwvoerproductie, een hogere
voerefficiëntie en een hogere melkproductie.
Minder uitspoeling
De nitraatconcentraties in het bovenste grond
water bij de deelnemers nemen sinds 2013 con
tinu af. De belangrijkste afname is gerealiseerd in
de maïsteelt, door maatregelen als bijvoorbeeld
rijenbemesting en grasonderzaai in de maïs.
In onbelaste gebieden zijn concentraties
gemeten van 31 milligram nitraat per liter. Dit
is vrij hoog vanwege de kwetsbare bodem en
een relatief hoge achtergrondbelasting door
atmosferische depositie. Het maakt duidelijk
dat de deelnemende veehouders moeten
werken binnen smalle marges.
Boeren binnen milieunormen
Net als op De Marke blijkt het in deze vijf
intrekgebieden mogelijk om op kwetsbare
zandgronden te boeren binnen milieunormen.
Verbetering van het mineralenmanagement
geeft niet alleen een betere grondwaterkwa
liteit, maar levert de deelnemers ook geld op.
Dit vereist wel voortdurende aandacht voor de
bedrijfsvoering, en de bereidheid om nieuwe
maatregelen uit te proberen en kennis en
ervaringen uit te wisselen.
Om in deze vijf intrekgebieden van Vitens
de nitraatnorm te halen, is opschaling nodig.
Het project krijgt dan ook een vervolg tot en
met 2020, waarin wordt samengewerkt met
het bestaande project Vruchtbare Kringloop
Overijssel (VKO). Binnen VKO is ruimte voor
500 bedrijven. Een extra stimulans ontstaat als
de intrekgebieden de status van landbouwkun
dige innovatiegebieden krijgen. Een concrete
eerste stap zou kunnen zijn om de boeren in
deze gebieden via indicatoren op bedrijfsniveau
te belonen voor 'excellente bedrijfsvoering'.
Referenties
Van den Brink, C., Zaadnoordijk, W.J., Groenhof, B. et al.
REFLECT, a Decision Support System for Harmonizing Spatial
Developments with Groundwater Resources. Water Resource
Management (2017) 31: 1271.
Kringloopwijzer:mijnkringloopwijzer.nl/
Cors van den Brink werkt bij Royal HaskoningDHV.
Hij is bereikbaar via cors.van.den.brink@rhdhv.com.
Jaap Gielen werkt bij Countus. Hij is bereikbaar
via j.gielen@countus.nl.
Harry Roetert is projectmanager bij Stimuland.
Hij is bereikbaar via hroetert@stimuland.nl.
ralerwinsjubimJci i
Inrtickggabtcd
Result_N03
25-50
50. 100
10O-2M
200 - ÏS5
