Steeds meer buren
zijn geen boer
Agro
Natuur, Milieu, Samenleving
Met het GIAB bestand kunnen we landbouwontwikkelingen op de kaart te zetten
en plattelandsbeleid onderbouwen met cijfers
De landbouw in Nederland is
een sector die regelmatig veel
stof doet opwaaien, vanuit heel
verschillende gezichtspunten.
Veel landen zien de Nederlandse
landbouw als een voorloper,
waarbij technische vooruitgang,
productieverhoging en
efficiencyverbetering voorop
staan. Anderzijds zijn er bezorgde
burgers, soms verenigd in
natuur- en milieuorganisaties,
die veel kritiek hebben op de
landbouw vanwege negatieve
effecten op de leefomgeving en
de natuur. In dit krachtveld zijn
goede landbouwgegevens een
belangrijke basis om discussie en
beleidsvorming te ondersteunen.
Wageningen Environmental
Research heeft daarvoor het
GIAB ontwikkeld: Geografische
Informatie Agrarische Bedrijven.
Dit artikel geeft een schets van
de historie en zoomt in op een
toepassing rond veehouderij
locaties en woningen.
38 I Geo-Info I 2018-4
Door Jaap van Os en Rob Smidt
Ontwikkeling in Nederland
Het landelijk gebied in Nederland heeft de
vorige eeuw een sterke ontwikkeling doorge
maakt. De groeiende bevolking van Nederland
nam steeds meer ruimte in beslag. Natuurge
bieden werden ontgonnen, meren werden
ingepolderd, het landbouwgrond oppervlak
nam verder toe, steden en dorpen groeiden,
het areaal natuur nam geleidelijk af. Samen met
de afname aan arbeidskrachten voor de land
bouw heeft dit ertoe geleid dat in Nederland
steeds gezocht is naar optimalisatie van het
landgebruik, waarbij in de eerste helft van de
vorige eeuw en ook in de naoorlogse jaren de
nadruk vooral lag op het verhogen van de land
bouwproductie. In de periode daarna zijn ook
andere doelen zoals natuurbeheer, landschap,
wonen en recreatie belangrijker geworden.
In figuur i is de ontwikkeling van de opper
vlakte landbouwgrond in de tijd weergegeven,
tezamen met het aantal landbouwbedrijven.
Daaruit blijkt dat in de tweede helft van de
4EOO
4000 V
3500
3000
2500
2KB V.
1KB
1000
5SG
0 111
1KO I960 1970 1950
vorige eeuw in de Nederlandse landbouw een
enorme schaalvergroting heeft plaatsgevon
den: het aantal bedrijven is afgenomen met
87 terwijl het areaal slechts met 23 afnam.
Daardoor is de gemiddelde bedrijfsoppervlakte
gestegen van 6 ha in 1950 naar 32 ha in 2017.
Ruilverkavelingen
De groei van veel landbouwbedrijven in
oppervlakte heeft ertoe geleid dat een flink
deel van de bedrijven weliswaar groter werd,
maar de verkaveling steeds ongunstiger.
Voorbeelden daarvan zijn diverse op afstand
liggende veldkavels in combinatie met een te
kleine huiskavel. Zo'n situatie staat een effici-
ente bedrijfsvoering in de weg. Dit probleem
is opgepakt door de toenmalige Landinrich-
tingsdienst. Via ruilverkavelingsprojecten
werden zodanige grondruilingen voorbereid,
dat elke grondgebruiker er in verkaveling of
areaal op vooruitging. Deze verbeteringen
werden vaak gecombineerd met verbeterin
gen in de waterhuishouding en soms ook de
1990
2010
2020
Jaar
-Aaniaï isndbotrnwdniTO n t* 100? Af* aal landbOuv^Ond [ju000 haj
"Germddeïd areaal pw bedrijf {sr?}
Figuur 1 - Ontwikkeling van landbouwbedrijven en landbouwgrond in Nederland (bron: CBS Statline).
