Verslag
NCG lanceerde Actuele Bodemdalingskaart
32
Geo-Info
2018-É
uit, waardoor een snellere bodemdaling
optreedt. Dit is een onomkeerbaar proces:
het veen oxideert, waardoor er bovendien
ook meer CO2 vrijkomt in de atmosfeer.
Serieus probleem
Het beeld dat ontstaat uit de kaart geeft vol
gens Hanssen de ernst van het probleem van
bodemdaling in Nederland goed aan: 'Als de
bodemdaling doorzet in het huidige tempo,
betekent dat misschien wel het einde van het
karakteristieke Nederlandse landschap met
weides, koeien en molens, of een enorme
schade aan de historische binnensteden'.
Een schade die volgens het Planbureau voor
de Leefomgeving kan oplopen tot 22 miljard
euro in 2050. De mogelijkheid om dit nu goed
te kunnen meten is echter ook goed nieuws.
Waterschappen kunnen deze metingen
gebruiken om effectiever om te gaan met
hun peilbeheer, door bijvoorbeeld beter te
anticiperen op periodes van droogte.
Het project
Het project bodemdalingskaart.nl is een initi
atief van het NCG. Het NCG is het platform in
Nederland waar richting gegeven wordt aan
onderzoek op het gebied van de geodesie
en de geo-informatica. Een taak daarin is het
initiëren van onderzoek, afgestemd op de
voorziene behoeften van de Nederlandse
samenleving. Nieuwe technieken maken
het mogelijk op een betere manier in kaart
te brengen hoe de Nederlandse bodem
beweegt. Na een eerste versie in 2010 is er
acht jaar aan het project gewerkt. Verschil
lende universiteiten, kennisinstituten en
bedrijven dragen bij aan het resultaat: TU
Delft, KNMI, Hogeschool Utrecht, Universiteit
Twente, SkyGeo en 06-GPS.
De belangrijkste conclusies die volgen
uit bodemdalingskaart.nl zijn:
1. Vergeleken met de huidige geodetische
kennis, vooral gebaseerd op manuele
waterpassingen van Rijkswaterstaat, zakt
Nederland over een veel groter oppervlak
dan voorheen gemeten. De belangrijkste
oorzaak hiervan is dat de waterpassingen
onvoldoende in staat zijn om beweging
van slappe grond te meten.
2. Voor het eerst is gebruikgemaakt van een
integrale combinatie van radarsatellieten,
GPS en absolute zwaartekrachtmetingen.
De arbeidsintensieve waterpassingen zijn
dus niet nodig om de bodemdaling te
meten.
3. Deze aanpak levert meer dan 30 miljoen
meetpunten, die gemiddeld viermaal per
week worden gemeten.
4. Door ruimtelijk te middelen, kan een
precisie van 1 millimeter per jaar of beter
worden gehaald.
5. Het is mogelijk gebleken om de bodem
beweging op te splitsen naar een deel
veroorzaakt door 'diepe' oorzaken, zoals
mijnbouw en gaswinning, en een deel ver
oorzaakt door 'ondiepe' oorzaken, zoals
de inklinking en compactie van veen- en
kleigebieden.
6. Meestal zijn bodembewegingsmetingen
'relatief, alleen verschillen tussen de
hoogtes van punten worden in de tijd
gemeten. Door gebruik te maken van
absolute zwaartekrachtmetingen zijn de
resultaten van de bodemdalingskaart
'absoluut. Dat wil zeggen, de bodembe
weging wordt eigenlijk vastgelegd aan
het massamiddelpunt van de aarde.
NCG
Samen met partners van universiteiten,
I kennisinstituten en bedrijven heeft het
Nederlands Centrum voor Geodesie en Geo-
Informatica (NCG) de eerste Actuele Bodem
dalingskaart van Nederland ontwikkeld.
Een team van onderzoekers heeft drie ver
schillende soorten geodetische data verwerkt
in het onderliggende model: satelliet-radar,
GPS en zwaartekrachtmetingen. Deze gege
vens zijn verwerkt tot een interactieve kaart
in een publiek toegankelijke website: www.
bodemdalingskaart.nl. Omdat de kaart naast
de verschillende grondsoorten in Nederland
ook de locatie van olie- of gasvelden laat
zien, is goed te zien wat de oorzaak is van
de waargenomen bodemdaling. De kaart
wordt actueel gehouden met de nieuwe
satellietmetingen die dagelijks beschikbaar
komen. Hierdoor kan bijvoorbeeld worden
bijgehouden of de bodemdaling afneemt bij
verminderde gaswinning in Groningen.
Ondiepe bodemdaling
Met de kaart hebben de onderzoekers voor
het eerst onderscheid kunnen maken tussen
de diepe oorzaken van bodemdaling, zoals
gaswinning, en de effecten in de bovenste
paar meter. Dat laatste kon tot nu toe niet
direct gemeten worden. Het blijkt dat die
'ondiepe' bodemdaling op verschillende plek
ken in Nederland zelfs groter is dan die door
de bekende diepe oorzaken. Vooral in de
veen- en kleigebieden in het westen van het
land is deze bodemdaling nu duidelijk meet
baar, en merkbaar de afgelopen zomer, met
tientallen huizen die scheuren en verzakkin
gen vertoonden door de droogte. Klimaatver
andering lijkt een grote rol te spelen bij deze
versnelde bodemdaling. Door de relatief
warme zomers drogen veenbodems meer
Cora van Oorschot-Rudolphie van het Kadaster toonde in haar PDOK-
tinyhouse je graag informatie over je eigen huis.
GIN-partner De Hollandse Cirkel was er ook weer na een onderbreking
in 2017.
