Bosatlas van de Wadden
BOSATLAS
DE
VAN DE WADDEN
Boek
Bosatlas van de Wadden - Noordhoff Atlasproduc
ties, Groningen 1918. 224 pp, formaat 34x24cm met
187 kaarten (excl. 28 pp topografische kaarten van de
Nederlandse Waddeneilanden), 80 foto's, 25 luchtfoto's,
70 diagrammen, 35 tekeningen en 8 pp register.
Eindredactie Meindert Schroor, kaarten van Noordhoff
Atlasproducties en Kadaster Nl, luchtfoto's van Karel
Tomei, Fotoredactie Roel Kooister, teksten vooral van
Henk Leenaers. ISBN 978 9001 12016 0, prijs 29,95.
34 Geo-Info I 2018-6
De atlas is opgebouwd uit zeven delen. Na instructieve modeltekenin
gen van duin-, prielen- en polderlandschappen toont het eerste deel
het ontstaan van het Waddengebied en het tweede de flora en fauna
ervan, met de voor dit gebied specifieke ecotopen. In het derde deel
betreedt de mens het toneel met zijn middelen van bestaan, waarna in
het vierde deel zijn vrijetijdsbesteding aan de orde komt: toerisme en
cultuur. In het vijfde deel komt het beheer van het gebied ter sprake,
en hier is de atlas ook een beetje opinievormend: tussen de regels
door wordt gesuggereerd dat het aantal beherende instanties toch wel
erg groot is om alle voor een duurzame toekomst nodige maatrege
len goed te kunnen coördineren. Deel 6 behandelt de Nederlandse
Waddeneilanden apart (met kaarten en foto's) en de Oost-Friese en
Noord-Friese Waddeneilanden als groep. Het laatste deel bestaat uit
uitsnedes uit de topografische kaart 1:25 000 met alle Nederlandse
Waddeneilanden.
Structuur
De gekozen structuur is zodanig, dat men voor elk thema zo mogelijk eerst
het hele Waddengebied toont, van Texel tot het Deense Fano, dan inzoomt
op de Nederlandse Waddeneilanden en zo mogelijk op afzonderlijke
eilanden. Daarbinnen werkt men met spreads: twee pagina's tegenover
elkaar waarop een verhaal wordt verteld aan de hand van kaarten, foto's en
teksten. Voor het onderdeel Defensie toont men op zo' spread bijv. eerst
alle Nederlandse, Duitse en Deense militaire oefenterreinen in het hele
Waddengebied, dan wordt ingezoomd op het oefenterrein in de Marne-
waard bij het ingepolderde Lauwersmeer en tenslotte op het oefendorp
Marnehuizen, bedoeld voor training in een stadsoorlog.
Beeld
Naast de vele prachtige spreadvullende luchtfoto's bevat de atlas ook een
tiental atlasspreads met collages van foto's die een beetje als bladvul
ling overkomen - daarvoor in de plaats had ik graag iets meer kaarten
van de geschiedenis van het gebied gezien, zowel van het natuurlijk
verloop van de prielen en geulen (een vergelijking van fragmenten van
oude en nieuwe zeekaarten was hiervoor instructief geweest) als van de
kwantitatieve ontwikkeling van het toerisme, ook qua leeftijdsopbouw,
dan wel de havens op het vaste land van waar uit de eilanden vroeger
bevaren werden (zoals de hoek van Ameland in de stad Groningen).
Wèl behandelde historische onderwerpen zijn de rede van Texel in de
17e eeuw, de walvisvaart, de bedijking van de Middelzee, verdronken
dorpen en erfgoedmonumenten. Als fervent bezoeker van Waddeneilan-
NOöfc&hÖFF *TLAS1>F!OOUCTIES
den had ik graag iets meer geleerd over de bouwstijlen van boerderijen
en vakantiehuisjes. De namen van de zeegaten tussen de eilanden zijn
moeilijk te vinden, behalve op de topografische kaarten van het Kadaster:
afgezien van de lelijke stand van de grotere namen zijn ook de letters en
de individuele bebouwing door de verrastering daarop minder scherp
weergegeven. Die topografische kaarten zijn wel weer een goudmijn van
informatie omdat ze alle recreatie-objecten (bungalowparken, golfbanen,
zelfpluktuinen, recreatiegebieden, caravanparken en badwegen) met
naam en toenaam tonen. AHN-gegevens zijn niet toegepast.
Eindresultaat
Mag de kartografie kwantitatief een beetje mager overkomen voor
een atlas, kwalitatief ziet het er goed uit. De kaart van de droogvalduur
met zijn verlopende rasters is een huzarenstukje, de dieptekaart van
de Waddenzee laat het amfibische karakter ervan goed uitkomen, de
taalkundige belangstelling van de Noordhoff-redacteuren vertaalt zich
in een unieke taalkaart van de Duitse Bocht. Het is de laatste Bosatlas
waaraan de net gepensioneerde atlasredacteur en kartograaf Anne-
mieke Altena-van Slobbe heeft meegewerkt, en ze heeft eer van haar
werk. Zeker voor dit geld is het een geslaagd product.
Ferjan Ormeling, redacteur
