DHC-donateursdag 2018
in Delft
Verslag
Op 6 november 2018 hield de GIN-partner stichting De Hollandse Cirkel (DHC) haar 20e donateursdag in het
TU Delft Science Center. Deze stichting is voor de geschiedenis van de geodesie en het Center is gevestigd in
het vroegere 'professorenpaleis' van mijnbouwkunde (aan de Mijnbouwstraat natuurlijk). De stichting kent een
donateursaantal van 10% van het aantal GIN-leden en de overlap lijkt onder de 5%.
30
Geo-Info I 2019-1
Figuur 2 - Het 'gouden kalf' van Vening Meinesz en de portretfoto van Willem Schermerhorn, met een
boek als identificatie. Op de voorgrond prijkt een nog lege vitrine! (foto Adri den Boer).
Naast zestig mannen waren er deze keer ook
drie vrouwen aanwezig. Eén was een spreek
ster en aan een ander werd bij binnenkomst
gevraagd of ze wel aan het goede adres was!
Stichtingszaken
Voorzitter Roel Nicolai memoreerde in zijn
jaaroverzicht dat de DHC-bibliotheek van Utrecht
naar het oude Geodesiegebouw in Delft ging.
Hij zei ook dat deze weer zal verhuizen naar de
nog in de maak zijnde Schermerhornkamer in
het Science Center daar. Het aantal donateurs
bleef stabiel. De tijdschriftendatabank werd ver
nieuwd en werd uitgebreid met het Kartografisch
Tijdschrift. Een positieve mijlpaal was ook dat de
vereniging GIN 50% van de jaarkosten daarvan
ging dragen. (De voorzitter memoreerde dat
het ook nooit de bedoeling was dat dit exclusief
door DHC gebeurde.) De DHC-werkgroep
Figuur 1 - TUD-conservator Sylvia Nijhuis dankte
DHC'ers voor hun steun bij haar werk. De 'ladenwand'
is een fotobehang van kasten uit het Mineralogisch-
Geologisch Museum daar (foto Adri den Boer).
Inventarisatie Geodetisch Instrumenteel Erfgoed
presenteerde zelfs een notitie Namaakinstrumen-
ten. Bij de gemeente Amsterdam gold voor de
instrumentencollectie 'Kan weg' en ook die ging
grotendeels naar het DHC-depot aan de Delftse
Kanaalweg. Eerste plannen werden gemaakt
voor een nevensessie bij de FIG Working Week in
2020 in Amsterdam. Een aankondiging was nog
het in 2018 weer deelnemen aan GeoBuzz.
Mechanische rekenmachines
Prof.dr.ir. Paul Breedveld (werktuigbouwkunde TU
Delft) is verzamelaar en restaurateur van mechani
sche rekenmachines. In één van zijn vakken geeft
hij daar jaarlijks drie colleges over. In zijn presen
tatie waren slechts de sheets in het Engels: Rise
Fall of the mechanical Calculator. Pascal, Leibniz en
Babbage waren de grondleggers ervan.
De optel- en aftrekmachine Pascaline (1642),
op basis van tandwielen en een over
drachtsmechanisme voor '9 en 99 +1', was toch
evenmin een succes als de Leibniz Calculator
(1694). De arithmometer (1851) werkte wél
betrouwbaar, kon ook vermenigvuldigen en
delen en werd door tal van firma's gemaakt.
Een belangrijke ontwikkeling verder was
de motorisering. Tot 1970 verschenen veel
versies daarvan, 'allemaal gemaakt voor de
eeuwigheid'. Toch kwam in 1962 al de eerste
stille tafelrekenmachine Anita en in 1972 de
zakrekenmachine. De donateurs hadden ook
interesse in de door Breedveld meegebrachte
machines! Overigens net zoals de 446
bezoekers op de Open Monumentendag 2018,
waarop hij ze presenteerde in de DHC-depot
(zie Geo-Info 2018-5).
