vanaf
het
hoogste
punt
31-03 t/m
22-09 2019
II
Landmeten in
Mesdags tijd
2019-2 I Geo-Info
7
MEIDAG
Nieuwe poster naar oude foto. Panorama Mesdag is een cilindervormig panoramaschilderij
van ongeveer 14 meter hoog en met een omtrek van 120 meter. Het schilderij is een vergezicht
op de Noordzee, de duinen, Den Haag en Scheveningen. Het panorama is in 1881 geschilderd
door Hendrik Willem Mesdag. Er komt helaas geen landmeter of hydrograaf op voor.
Hendrik Willem Mesdag, schets voor het Panorama Mesdag, gemaakt op 3 mei 1880 (v.l.n.r.: Schevenin
gen dorp, koepel van Faassen de Heer, Oude Kerk en de vuurtoren), collectie Panorama Mesdag.
vervolgens de geschiedenis van het landmeten
zien op basis van de Bijzondere Collecties van
de TU Delft Library (uit het vroegere Geodetisch
Museum). Op 3 december 2018 werd er een land-
meetexperiment op het Panorama verricht door
geo-studenten van de TU Delft om te achterhalen
waar Mesdag precies stond op het Seinpostduin.
'Hoe nauwkeurig was hij? Hij wilde dat iedere
Scheveningse inwoner zijn dorp herkende, dus
hoeveel artistieke vrijheid kon hij zich veroorloven?'
Mesdag schilderde hoge punten zoals de
vuurtoren, de watertoren en de Oude Kerk.
Hunwerkelijke RD-coördinaten zijn vergeleken
met hun positie op het Panorama. De resultaten
van deze 'landmeting in het verleden' worden in
de tentoonstelling gepresenteerd.
Artistiek hoogtepunt
Op 1 mei 1880 tekende Mesdag het contract om
het Panorama te schilderen en diezelfde dag
maakte hij een schets vanaf het Seinpostduin in
zijn schetsboek. Hij noteerde hierin alle hoge pun
ten, zoals kerktorens, een proces dat vergelijkbaar
is met dat van een landmeter. Aan de hand van
schetsen, foto's en andere objecten uit de collectie
van Panorama Mesdag wordt Mesdags werkpro
ces toegelicht. Met een goede voorbereiding en
de juiste technische hulpmiddelen wist hij de klus
te klaren: een waardevol historisch document en
een artistiek hoogtepunt.
Digitale en interactieve kaarten
De periode waarin Mesdag het Panorama maakte,
viel volgens de museale website 'samen' met de
meting van het eerste-orde net van de RD door de
Rijkscommissie voor Graadmeting en Waterpas
sing. Dat meten was echter wat later en duurde
vooral véél langer. De inlegkunde zij dus vergeven!
De meetpunten in het landschap werden door de
Rijkscommissie vastgelegd op foto's. Vaak werden
kerktorens gebruikt voor metingen, maar op de
foto's staan ook spectaculaire tijdelijke construc
ties. Een wand in de tentoonstellingsruimte is
volledig ingericht met deze fraaie foto's.
De tentoonstelling toont ook digitale en inter
actieve kaarten waarop de eerdere meetpunten
van Kraijenhoff en die van de Rijkscommissie in
beeld worden gebracht. Bezoekers kunnen zelf
door deze kaart struinen en zien waar er gemeten
is. De kaarten laten het constant veranderende
landschap van Mesdags tijd tot nu zien (al waren
ze daar niet primair voor bedoeld).
In Geo-Info nummer 1, 2019 is al een foto van het
meetwerk in december 2018 geplaatst. Van de
persbijeenkomst voor de opening van eind maart
volgt nog een kort verslag in nummer 3. Zie voor
het adres, de openingstijden en dergelijke de
website www.panorama-mesdag.nl.
Adri den Boer, redacteur
Hi*Lti Miiiifl
Panorama Mesdag
