Privacy
'Data-ethiek is meer
dan alleen privacy'
-a! Jhfe
24
Geo-Info I 2019-3
Tijdens een DEDA-sessie zitten alle teamleden van een dataproject rondom de DEDA-poster (foto: Utrecht Data School).
te volgen, hadden zij er niet over nagedacht
dat het heel invasief overkwam. Het voelde
voor de burger alsof de gemeente zijn of haar
persoonlijke bewegingen door de stad volgde.
Vooraf nadenken over het project vanuit een
ander perspectief helpt dit te voorkomen.
'Vooruitgang' is niet altijd verantwoord
Een van de grotere problemen die wij zien, is
dat vooruitgang zelf als argument voor een
project wordt gebruikt. Soms zijn uitgebreide
dataprojecten helemaal niet nodig en is er een
simpele en minder risicovolle oplossing voor
het probleem. Als je wilt weten hoe mensen
zich door de stad bewegen, heb je ontzettend
veel privacygevoelige methoden om hierachter
te komen. Maar de vraag is of deze echt beter
zijn dan de ouderwetse methoden. Je kan nog
steeds iemand op straat burgers laten intervie
wen. Dit is een methode die automatisch zorgt
voor een opt-in, waarbij je alleen de gegevens
verzamelt die je nodig hebt en zeer weinig
risico loopt op publieke verontwaardiging.
Toch willen organisaties soms de moeilijkere
methoden gebruiken, puur omdat ze geloven
dat daar de toekomst ligt. Zonder wifi-tracking
of geofences lopen ze voor hun gevoel achter.
Grote data-ethische problemen ontstaan hier,
als goede verantwoording voor een project
achterwege wordt gelaten.
Het belangrijkste doel van DEDA is om
ethische aspecten bespreekbaar te maken.
Dit gebeurt ook door ethiek minder 'eng'
te maken. Nog steeds zien veel organisaties
ethiek als iets wat alleen maar problemen
op zal leveren. Het zou het project alleen
vertragen of zelfs afschrijven. Maar als er vroeg
in het proces wordt nagedacht over ethiek kan
er soms juist méér. DEDA zorgt dat ethische
aspecten vroeg aan het licht komen en dat
het project zich vormt zodat het hier rekening
mee houdt ('ethics by design'). Ook zorgt het
dat er een goede verantwoording ligt voor
de ethische overwegingen. In onze ervaring
zit dit het project niet in de weg, sterker nog:
het kan heel goed prioriteiten aan het licht
brengen. Vaak eindigt onze workshop met
een lijst concrete stappen die het project
verder helpen. Ethiek is niet een zaak alleen
voor filosofen en juristen, maar voor iedereen.
Het enige wat nodig is, is dat we zien waar
de ethiek zit in onze praktijk en samen praten
over hoe we ermee om willen gaan. DEDA
helpt daarbij.
Kijk voor meer informatie op: dataschool.nl/
deda/. DEDA is een product van Utrecht Data
School, Universiteit Utrecht. Het mag gratis
worden gedownload en gebruikt voor non-
commerciële doeleinden. Voor commerciële
doeleinden kan een licentie worden afgenomen.
Neem in dat geval, en voor meer informatie,
contact op met info@dataschool.nl.
A
Lotje Siffels is onderzoeker bij
Utrecht Data School.
Serena Oosterloo is projectma
nager bij Utrecht Data School.
