Is digital twin
het nieuwe 3D?
Column
2019-4 I Geo-Info
De term 'digital twin' hoor je steeds vaker als belangrijke
ontwikkeling in relatie tot 3D-geo-informatie. Is dit een nieuw
buzzwoord voor geo-informatie? Of gaat het hier echt om
een nieuw concept? Met (3D) geo-informatie leggen we
actuele data over onze omgeving vast met als doel om deze
werkelijkheid te begrijpen en om via scenario's te kunnen
voorspellen wat ingrijpen in deze werkelijkheid voor impact
heeft.
Een klein beetje zoeken op internet en een rondvraag om
me heen leert mij dat het concept 'digitial twin' zijn oorsprong
kent (en al vele jaren als zodanig wordt gebruikt) als virtuele
versie van een product of apparaat om efficiëntie te opti
maliseren en 'wat als'-scenario's te analyseren. En recent wordt
de term dus gebruikt voor steden, gebouwen en andere
objecten in de fysieke ruimte.
Op het eerste gezicht is digital twin dus inderdaad niet
veel anders dan wat wij met 3D- en 2D-geo-informatie
beogen. Met nieuwe technieken voor 3D-inwinning en
-beheer, sensoren in de openbare ruimte, de sterke opkomst
van BIM en een groeiend bewustzijn van de meerwaarde om
alle (actuele) data over de werkelijkheid te integreren, zijn er
natuurlijk wel nieuwe vragen voor ons vakgebied. Maar de
fundamentele vragen lijken, ook met de introductie van een
nieuw term als digital twin, gelijk te blijven.
Aan de andere kant is digital twin voor beleidmakers en
beslissingnemers een makkelijk te begrijpen metafoor - al zou
'digital clone' misschien beter de betekenis dekken. Wewil-
len immers de digitale representatie van het ding, niet het
broertje of zusje ervan.
Daarnaast is een toegankelijke term als promotie van ons vak
gebied om meer te doen met geo-informatie altijd welkom.
Maar ik zie ook een risico. Op globaal niveau heeft
iedereen hetzelfde (positieve) idee over de betekenis van een
concept als digital twin (en soortgelijke alles overkoepelende
concepten als geo-BIM), maar op concreet niveau valt er
van alles onder: van puntenwolken die worden omgezet
naar BIM-modellen en zeer gedetailleerd gemodelleerde
bouwwerken tot 3D-stadsmodellen en mooie visualisaties.
Dit is zo allesomvattend dat het weer weinig richtinggevend
is. Wat betekent digital twin in de praktijk? Wie gaat wanneer
wat doen (en financieren)? Wie zijn de stakeholders? Wat zijn
de technische uitdagingen? Hoe ziet de implementatie eruit?
En de standaarden die hiervoor nodig zijn?
Een belangrijke vraag is ook in welke mate en op welke
manier al deze concretiseringen zoveel anders zijn dan
wat we beogen met Digitaal Stelsel Omgevingswet en
Doorontwikkeling in Samenhang. Voor sommige overheids
organisaties (en sommige managementlagen) zal het
trouwens moeilijk zijn om de snelle opeenvolging van
buzzwoorden bij te houden en ook te snappen dat het niet
per se (opnieuw) een nieuwe ontwikkeling betekent.
Ook kan het fancy imago van deze termen ons in de weg
gaan zitten. De ene demo over digital twin is nog mooier en
veelbelovender dan de andere en er wordt veel geïnvesteerd
in mooie visualisaties. Maar uiteindelijk gaat het er ons om
de data aan de achterkant goed op orde te hebben via een
actuele, samenhangende correcte objectenregistratie waarbij
objecten zowel een 2D- als 3D-representatie hebben op
verschillende detailniveaus en verschillende toepassingen
(én landsdekkend zijn) en om dit te laten landen in de praktijk
zoals in processen als vergunningsverlening of energietran
sitie. Of dat nu onder de vlag van digital twin, geo-BIM,
3D-stadsmodel of de Omgevingswet is.
Helaas is het belang van deze achterkant minder goed te
'showen' dan de fancy demo's. Dus hoe zorgen we voor vol
doende aandacht (en dus financiering) voor deze belangrijke
(maar minder zichtbare) achterkant in combinatie met het
groeiende gebruik van deze overkoepelende termen?
Je kunt je afvragen: what's in a word? Maar als er
ogenschijnlijk nieuwe kennisdomeinen gaan ontstaan (met
eigen communities, congressen, standaardisatie initiatieven,
enzovoort) rond concepten die min of meer hetzelfde zijn,
bestaat er een risico dat we met hernieuwde energie en
financiering (en nieuwe experts) gaan werken aan kennis en
oplossingen die er al zijn en ook opnieuw aan showcases en
pilots om onze financierders te overtuigen. En dat we hierbij
opnieuw de achterkant onderbelicht laten.
Digital twin is een mooi nieuw concept dat ons vakge
bied toegankelijk maakt. Laten we het op die manier gebrui
ken. Maar laten we niet vergeten dat ook hiervoor - wellicht
minder fancy - kennis nodig is over en oplossingen voor
3D-data-inwinning en bijhouding, modellering en het gebruik
van 3D-data en het omgaan met de kwaliteit ervan.
Jantien Stoter
Hoogleraar 3D-geo-informatie bij TU Delft en
tevens werkzaam bij Kadaster en Geonovum
j.e.stoter@tudelft.nl
