40 Robotic Total Stations
meten elk half uur
ruim 3.500 prisma's
2019-4 I Geo-Info
25
Figuur i - Invloedsgebied boorproces en aanpak monitoring rode/groene punten (bron: Projectorganisatie
Rotterdamsebaan).
zeer hoge precisie worden uitgevoerd, met
standaardafwijkingen van 0,5 mm in hoogte
en 3 mm in positie.
Uitwaaierend invloedsgebied
Bij boren in een slappe bodem zal rekening
moeten worden gehouden met het optreden
van volumeverlies: het volume weggegraven
grond wordt niet volledig gecompenseerd
door de tunnel die daarvoor in de plaats komt.
De zettingen die dit veroorzaken spreiden
zich met een wigvorm uit naar het maaiveld.
Die wig vormt het zogeheten invloedsgebied
van de tunnel. Binnen de contouren van dit
invloedsgebied op maaiveld worden, met een
zekere veiligheidsmarge, alle gebouwen langs
de tunnel gemonitord. Daarnaast wordt ook
zoveel mogelijk het maaiveld direct boven de
tunnel gemonitord.
Bij een diepere tunnel, bijvoorbeeld 30 meter
onder maaiveld, treedt meer spreiding op
van het volumeverlies. Het invloedsgebied is
breder, maar de zettingen zijn kleiner. Als de
tunnel ondiep ligt (bijvoorbeeld bij het begin
en het einde van een tunnel) is het invloeds
gebied smal, maar zijn de maximale zettingen
bij een gelijkblijvend volumeverlies groter.
Omgevingsmanagement
Om de monitoring te kunnen realiseren was
er op grote schaal medewerking nodig van de
eigenaren en beheerders van de gebouwen
en constructies waarvoor monitoring wenselijk
was. Het verkrijgen van de toestemming om
monitoringspunten en apparatuur te mogen
plaatsen was onderdeel van de opdracht
van Fugro. Daarvoor is een uitgebreid plan
opgesteld om de bewoners van de directe
omgeving en de andere stakeholders te
informeren - zoals het waterschap, de betrok
ken gemeenten en de provincie Zuid-Holland.
Vanwege de bouwvolgorde lag de focus
van het omgevingsmanagement allereerst
op de toerit van de tunnel in de Binckhorst.
De omgeving bestaat daar uit een dichtbe
bouwd bedrijven- en industriegebied met een
grote diversiteit aan activiteiten. Vervolgens is
de aandacht verschoven naar de inrichting van
het monitoringssysteem rond de boortunnel,
met name naar de wijk Voorburg-West en de
Westvlietweg langs de Vliet waar de boortun
nel onder woningen doorgaat.
Informatiebijeenkomsten
In 2017 hebben Fugro en de projectorganisatie
informatiebijeenkomsten georganiseerd voor
de bewoners van Voorburg-West en van de
Westvlietweg in Den Haag. Er is toen uitleg
gegeven over het plaatsen van prisma's en
Robotic Total Stations, over hoe te reageren bij
onraad en over waar men terecht kan als er iets
aan de hand is tijdens het boren. Deze zaken
zijn voor de duidelijkheid op schrift gesteld en
gedeeld met de bewoners. Het overgrote deel
van de bewoners stond positief tegenover het
monitoren van de bebouwing en verleende
medewerking aan Fugro voor het opzetten van
het monitoringssysteem.
Automatische RTS-metingen
Ongeveer vier maanden na de opdrachtver
lening draaide er op de locatie Binckhorst
een automatisch monitoringssysteem van 13
Robotic Total Stations. Dit netwerk mat met
een interval van één uur ongeveer 700 monito-
ringsprisma's en presenteerde de resultaten op
een online webportal. De monitoringsprisma's
zijn volgens een vast stramien geplaatst, bin
nen het invloedsgebied rondom de ontvangst
schacht. Met een horizontale tussenruimte van
6 meter zijn op de gevels van alle gebouwen
op 3 en 6 meter hoogte prisma's aangebracht.
Hiermee kan onder andere de scheefstand van
de gevel worden bepaald.
Overlast beperken
Voorafgaand aan het boorproces van de
twee buizen zijn boven het tracé van de
Rotterdamsebaan binnen een corridor
van zo'n 60 meter breedte alle gebouwen
voorzien van prisma's. Het opzetten van dit
deel van het monitoringssysteem is begin 2017
gestart met het verkennen van het terrein, het
maken van een ontwerp voor het geodetisch
netwerk en informatiebijeenkomsten voor de
bewoners. De installatie is uiterst zorgvuldig
uitgevoerd, om de overlast voor de buurt zo
veel mogelijk te beperken.
Puzzelen met prisma's
Met de bewoners zijn afspraken gemaakt
voor het plaatsen van prisma's en Robotic
Total Stations op de voor- en achtergevels van
de gebouwen. In dit gebied staan de huizen
dicht op elkaar. Kleine tuintjes met veel groen
en hoge schuttingen beperken de zichtlijnen
van Robotic Total Stations ernstig. Al met al
was het een hele puzzel om hier op maat een
sterk, betrouwbaar en robuust meetnetwerk
te ontwerpen.
Monitoringssysteem 24/7 operationeel
Tijdens het boren van de tunnelbuizen in 2018
verrichtten maximaal 40 Robotic Total Stations
in het netwerk metingen aan de bebouwing
en het maaiveld. Ieder half uur werden ruim
3.500 prisma's gemeten en de resultaten
daarvan via de portal opgeleverd. Omdat het
maaiveld
punten
maximale zakking
