Basisregistratie Ondergrond
van de Sterke Lekdijk
De Lekdijk:
zonder ondergrond
geen bovengrond
De introductie van de BRO
verandert de manier waarop
we naar ruimtelijke opgaven
kijken. De ondergrond was vaak
onvoldoende in beeld. Kansen en
risico's werden letterlijk over
het hoofd gezien. De gegevens
die de BRO beschikbaar
stelt maken het mogelijk de
situatie in de ondergrond als
uitgangspunt te nemen voor
bovengrondse ontwikkelingen.
Zonder ondergrond
immers geen bovengrond.
Een goede interpretatie van
ondergrondgegevens vraagt om
een 3D-benadering.
28
Geo-Info I 2019-4
Door Peter de Graaf
De gelijktijdige opmars van de ondergrond als
richtend principe en het beschikbaar komen van
3D-technieken leidt tot 3D ruimtelijke ordening
met behulp van geo-gerefereerde digital twins die
onder- en bovengrond integraal in beeld brengen.
Digital twin
Een digital twin is een driedimensionale digitale
kopie van de werkelijkheid die alle ruimtelijke
informatie in 3D ontsluit. Een digital twin laat
gebruikers zelf een ruimtelijk vraagstuk virtueel
ervaren en helpt begrijpen hoe omgevingen func
tioneren. Dat helpt om het geheel te doorgronden:
relevante relaties tussen gegevens uit verschillende
bronnen komen letterlijk en figuurlijk in beeld.
Ook kan de digital twin gebruikers zelf virtueel
een ruimtelijk vraagstuk laten ervaren. Nu is er een
digital twin van de Sterke Lekdijk als innovatief
instrument in dijkversterkingstrajecten.
Wet Basisregistratie Ondergrond
Vanaf 1 januari 2018 is de wet Basisregistratie
Ondergrond (BRO) van kracht. De BRO ontsluit alle
authentieke gegevens van de Nederlandse onder
grond in de vorm van kaarten, grafieken, modellen
en tabellen vanuit één centrale informatievoorzie
ning. Alle bronhouders leveren ondergrondgege
vens volgens dezelfde standaard waardoor gege
vens uniform zijn. Dit bevordert hergebruik van
gegevens en voorkomt dat onnodig en opnieuw
dezelfde gegevens worden ingewonnen. Met de
invoering van de BRO komen risico's en kansen
in de ondergrond eerder in beeld en bespaart
Nederland veel geld terwijl de oplossingen beter
worden. De ondergrond bepaalt namelijk in hoge
mate wat in de bovengrond mogelijk is.
De ondergrond met Geo-TOP van de Sterke Lekdijk in vogelvlucht.
De introductie van de BRO ging vergezeld met het
vervaardigen van een aantal Proof of Concepts.
Hierin werden de voordelen van het gebruik van
de BRO in grote infrastructurele projecten als het
aanleggen van wegen en het versterken van dijken
belicht [1]. Een van deze Proofs of Concept was de
Sterke Lekdijk. Hoogheemraadschap De Stichtse
Rijnlanden verdiepte zich als dijkbeheerder al
vroeg in de toepassingsmogelijkheden. Vervolgens
zette het samen met het value managementteam
van het programmabureau van de BRO en Geodan
als eerste de stap naar realisatie van een operatio
nele digital twin.
Sterke Lekdijk
Het project Sterke Lekdijk strekt zich uit over een
lengte van 55 kilometer tussen Schoonhoven en
Amerongen. De dijk beschermt een groot deel
van de Randstad en is van cruciaal belang voor
Nederland. Een doorbraak betekent meer dan een
miljoen getroffenen en tientallen miljarden euro's
schade. Toetsing van de dijk heeft uitgewezen dat
hij versterkt moet worden om ook in de toekomst
bescherming tegen hoogwater te kunnen
bieden. Dat vertaalt zich naar een immens project
met grote ruimtelijke en financiële belangen.
Waterschappen en ingenieursbureaus weten uit
historische ervaring dat de grootste risico's bij dit
type projecten zich in de ondergrond bevinden.
Als de samenstelling van de ondergrond anders
blijkt dan aangenomen moet tijdens het werk
het ontwerp opnieuw worden aangepast. Dit is
kostbaar en tijdrovend en gaat ten koste van het
draagvlak bij de belanghebbenden. Zo kan het
onverwacht aantreffen van een zandbaan effect
hebben op het proces van piping. Dit is een
bekend faalmechanisme van dijken waarbij water
via een zandbaan onder de dijk gaat stromen en
zand meeneemt. Dit ondermijnt de dijk waarna
deze uiteindelijk kan bezwijken. De invoering van
