als basis voor een digital twin
Sterk waar het moet,
slank waar het kan
2019-4 I Geo-Info
29
de BRO was een goede stimulans om de digital
twin-technologie toe te passen voor de visualisatie
van de ondergrond van de Lekdijk in combinatie
met de bovengrond in een 3D virtuele omgeving.
Implementatie
Bij Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden
zijn alle beschikbare locatiegebonden gegevens
in een GIS-omgeving in 2D en 3D verzameld,
geïntegreerd, ontsloten en gevisualiseerd. Bij deze
implementatie is geput uit een groot aantal bron
nen met data over de ondergrond. Deze data zijn
voor een belangrijk deel afkomstig uit de BRO, of
de voorloper daarvan DinoLoket. Het door TNO-
Geologische Dienst Nederland in 3D vervaardigde
Geo-TOP-model vormde letterlijk en figuurlijk de
basis voor de omgeving. Ook als het waterschap
en de Universiteit Utrecht hebben data aangele
verd. De tabel hieronder laat zien welke gegevens
van de ondergrond zijn gebuikt.
Gegevens
Bron
Sondering
BRO-tranche 1
Historische sonderingen
Hoogheemraadschap
de Stichtse Rijnlanden
Boringen
BRO-tranche 2,
thans nog DinoLoket
Boringen
Universiteit Utrecht
Bodemdaling
Hoogheemraadschap
de Stichtse Rijnlanden
Geofysisch onderzoek
Hoogheemraadschap
de Stichtse Rijnlanden
Bodemkaart
BRO-tranche 2,
thans nog DinoLoket
Geomorfologische kaart
BRO-tranche 2,
thans nog DinoLoket
GeoTOP*
BRO-tranche 2,
thans nog DinoLoket
Zandbanenkaart
Universiteit Utrecht
Einddatering rivieractiviteit
Universiteit Utrecht
Bovenstaande datasets zijn samen met andere
datasets in de digital twin van de Lekdijk opgeno
men. Dat zijn de gegevens uit het stelsel van basis
registraties zoals BAG, BGT en BRK en gegevens uit
de eigen registraties (legger en beheerregister) van
het Hoogheemraadschap. Ook relevante datasets
uit PDOK zijn opgenomen. Met de integratie van
deze datasets beschikt Hoogheemraadschap De
Stichtse Rijnlanden over een unieke omgeving
waarmee het de versterking van de Lekdijk
innovatief ondersteunt. De medewerkers van De
Stichtse Rijnlanden zijn opgeleid in het gebruik
Een in 3D gevisualiseerd ontwerpalternatief (in lichtgroen) geprojecteerd over de huidige kering. In don
kergroen is zichtbaar waar de huidige dijk boven het ontwerp uitkomt.
van de digital twin en er is een blauwdruk voor
implementatie opgesteld waarmee ook andere
waterschappen een digital twin van hun dijken
kunnen genereren.
Geo-TOP is een door TNO-GDN opgesteld
voxelmodel dat bestaat uit blokjes van 100 bij
100 meter horizontaal en 0,5 meter verticaal met
daarin de grondsoort. Elke voxel kent parameters
als grondsoort (lithologie), stratigrafische eenheid
en modelonzekerheid. Het digitale 3D-geo-TOP-
model is uniek in de wereld en maakt de onder
grond letterlijk en figuurlijk transparant, inzichtelijk
en toegankelijk.
Meerwaarde: kansen en
risico's in beeld
Het in 3D zichtbaar maken van gegevens van
onder- en bovengrond biedt nieuwe kansen. Het
genereert inzicht over de grenzen van verschil
lende vakgebieden heen. Hierdoor kunnen
ontwerpers, geo-technici, ingenieurs en andere
deskundigen hetzelfde vraagstuk integraal en
vanuit hun eigen perspectief benaderen. Samen
hang, kansen en risico's komen bij alle betrok
kenen in beeld, wat zorgt voor betere, slankere en
elegantere ontwerpen. Dit biedt de mogelijkheid
meerdere alternatieven voor de te versterken dijk
te ontwerpen en de fysieke en ruimtelijke impact
in de digital twin te ervaren. Een sterke dijk is het
primaire doel, maar op grond van de samenstelling
van de ondergrond kan gekeken worden naar
alternatieve ontwerpen, die minder ingrijpend
voor de omgeving zijn. Als vanuit de ondergrond
bekend is dat het risico op piping beperkt is, kan
hier vroegtijdig in het ontwerp rekening mee
worden gehouden.
Het in een vroegtijdig stadium kennen van locaties
die voor problemen kunnen zorgen is in de plan-
of ontwerpfase waardevol. Dit voorkomt irritatie,
vertraging en kostenoverschrijding later. De in dit
traject betrokkenen zijn het er unaniem over eens
dat de BRO een zeer nuttige bron van onder-
grondgegevens is die samen met het beschikbaar
komen van 3D-technieken rondom digital twin
ning de wijze waarop grote infrastructurele werken
worden uitgevoerd ingrijpend gaat veranderen.
Referenties
[1] www.basisregistratieondergrond.nl/praktijk/voorbeelden-
gebruik-0/
Peter de Graaf is consultant bij
Geodan en werkt binnen de
aandachtsgebieden ondergrond,
energietransitie en Omgevingswet.
Hij is bereikbaar via
IW peter.de.graaf@geodan.nl.
