Grenzeloze palen in musea
2019-4 I Geo-Info
47
Veel grenspalen in den lande staan nog
steeds op hun goed uitgezette plekken.
In eerdere nummers van dit jaar stonden
grenspalen uit Nijkerk en Hoogland nog
steeds op hun goede locaties afgebeeld.
Museaal is dat anders.
De 'Mussertpalen' uit Hoogland hebben alleen
het provinciewapen van Utrecht. Ze geven ook
slechts de eigendomsgrens tussen provinciale en
particuliere grond aan. Vond Mussert de kadastrale
registratie daarvan onvoldoende?
Holland en Utrecht
In Amersfoort prijkt een provinciale grenspaal, een
zogenaamde Leeuwenpaal, met de wapens van
de provincies Utrecht én het nog ongesplitste Hol
land (van voor 1840 dus). Kent de afgebeelde Hol
landse kant één leeuw, de Utrechtse kant heeft er
nog twéé. Bij nieuwere palen is de leeuw van Hol
land vervangen door de drie leeuwen van Noord
Holland. De granieten paal van ooit 150 centimeter
hoog komt dus van die provinciegrens, heeft num
mer 6 en is vervangen. 'De oorspronkelijke paal
staat in Amersfoort, in de tuin van het stadsmu
seum Flehite, weliswaar korter dan origineel, maar
voor de rest in redelijke staat,' aldus de website van
een kenner. 'Wanneer de paal daar is weggehaald
en of dat regulier is gebeurd kon de conservator
van het museum mij niet vertellen', aldus die web
master van utrech.blogspot.com.
De museale website geeft wel aan waar hij van
daan kwam: 'Deze paal stond oorspronkelijk in
wat nu de tuin is van Jan Burger, woonachtig
Goyergracht Zuid 51 te Eemnes.' Dat is van voor
de AVG en lijkt beperkt houdbaar, maar het
staat ook zo op utrechtaltijd.nl. Het was één van
Frederiek Breedijk laat zien dat deze paal geen 1,50 m
hoog meer is....
de eerste 16 van de in totaal 23 palen, waarvan
de rooilijn gericht was op de Utrechtse Dom.
Ze legden de oostgrens van het Hollandse
Gooi vast. En die rechte lijn is nog steeds op
vele kaarten te zien. Frederiek Breedijk (167 cm)
wordt weer bedankt voor minstens de hoogte
illustratie. Zo'n steen alleen zou toch niet dub
bel in een blad komen? De Nachtwacht is toch
ook niks zonder dat meisje erbij?
Gelre en Gulik
De internetdocumentatie van een ook museaal
herplaatste paal in het Openluchtmuseum in
Arnhem is beter: 'Grenspaal van Namense hard
steen, afkomstig uit Roosteren. Deze paal, moge
lijk van vóór 1600, stond op de grens van de vroe-
Ook herplaatste grenspaal uit Roosteren met
opschrift Gulick in het Openluchtmuseum in Arn
hem (bron: www.openluchtmuseum.nl)
gere hertogdommen Gelre en Gulik. Op de paal
staat een Gotisch inschrift. De paal is 175 centi
meter lang en weegt circa 700 kilo. De grenspaal
is in 1914 aan het museum geschonken door de
burgemeester van Roosteren.'
Bron
Jaap Groeneveld, De oostgrens van Holland langs het Gooi na
1300, in: Tussen Vecht en Eem 2004, p. 268 e.v.
Adri den Boer, redacteur
en wil hem wéér verplaatsen (foto's José Broekhuizen).
