De geschiedenis van Nederland
in 100 oude kaarten
DE GESCHIEDENIS
VAN NEDERLAND
Boek
IN 100 OUDE
KAARTEN
Op 6 juni 2019 presenteerde
Marieke van Delft (conservator oude
drukken, Koninklijke Bibliotheek)
en Reinder Storm (conservator
kartografie, Kaartenzaal UvA) hun
nieuwe boek over de Nederlandse
geschiedenis, verteld aan de hand
van 100 oude kaarten, in de aula
van de Koninklijke Bibliotheek.
De gekozen kaarten zijn vooral
geselecteerd uit de collecties van
de KB en de Bijzondere Collecties
(die instantie heet nu officieel Allard
Pierson) van de UvA.
2019-4 I Geo-Info
7
KS&, ^«ÜSS! UANNQO
Ma rieke van Delft en Rei nder Storm
Schrijver van reisverhalen Alexander Reeuwijk
leidde, na de opening door KB-Directeur Lily Knib-
beler, een forumdiscussie tussen de beide auteurs,
uitgever Maarten van Steenbergen en beroepsrei
ziger Jelle Brandt Corstius. Voor de laatste auteur
was De Bosatlas (en wel de geïllustreerde editie van
1983) het belangrijkste boek uit zijn leven, en hij ver
telde dat ook de klank van plaatsnamen ('Odessa'
bijvoorbeeld) voor hem bepalend kan zijn voor
het bepalen van zijn reisdoel. De uitgever gaf de
randvoorwaarden aan waar de auteurs aan gebon
den waren. Die vertelden hoe ze bij de selectie te
werk gegaan waren. Er is bijna geen onderwerp te
bedenken waarvoor geen relevante kaart bestaat,
en behalve het passen in de gekozen tijdspanne
(1307-1953) en het relevant zijn voor de verschillende
belangrijke periodes in onze geschiedenis moesten
de kaarten ook geografisch representatief zijn (dat
wil zeggen dat alle provincies vertegenwoordigd
moesten zijn). Daarnaast moest de selectie ook
thematisch representatief zijn. Kaarthistorische rele
vantie was niet gevraagd en is ook niet aanwezig.
Wel moesten de kaarten fraai zijn, en ze moesten
deels het verhaal vertellen, aangevuld door de
commentaren van de auteurs. De opzet was de
gekozen kaarten elk op een spread af te beelden,
gevolgd door twee pagina's met commentaar op
de kaart, volgens een vast stramien.
Brandt Corstius gaf aan dat elders de ondergrond
gelijk blijft, maar dat Nederland sedert 1307 totaal
veranderd is, wat de geschiedenis een extra
dimensie geeft. Hij vond desgevraagd de fraaiste
kaart in het boek de cholerakaart van Amster
dam uit 1866. Van Delft gaf de voorkeur aan de
Hattingakaart van Walcheren waar de karteerders
zichzelf ook hebben weergegeven in de kaartrand,
terwijl Storm de kaart van de vrouwenarbeid rond
de eeuwwisseling prefereerde. Het talrijke publiek
kon hierna de auteurs ook nog vragen stellen,
waarna Jelle Brandt Corstius van de uitgever het
eerste exemplaar van het boek ontving.
De uitgave van het boek betrof een samenwerking
tussen uitgever Lannoo, de Koninklijke Biblio
theek en de Allard Pierson-collectie van de UvA.
Een paar kaarten waren aan andere collecties
zoals het Nationaal Archief en het Amsterdamse
gemeentearchief ontleend. Het lijkt me een goede
ontwikkeling dat medewerkers van deze collecties
ook zelf de tijd krijgen om in deze vorm over hun
kaartcollecties te publiceren en daarmee aandacht
voor en bekendheid van die collecties stimuleren.
Ter gelegenheid van de presentatie van dit boek
was in de KB een tentoonstelling ingericht van
40 kaarten die de geschiedenis van Nederland
markeren.
Ferjan Ormeling, redacteur.
