Kartografie
Verslag
26
Geo-Info I 2019-5
1599 de basis legde voor de wetenschappelijke
studie van de navigatie op zee. De volgende
voordracht, van Tom Harper, was een tribuut
aan het gastland: hoe Jodocus Hondius de
kaarten van de inpoldering van de Fens in East
Anglia door Cornelis Vermuyden karteerde.
Voor de plenaire zittingen in de Maximazaal
van het KIT waren in principe de beste papers
geselecteerd, maar dat maakte er niet noodza
kelijkerwijs een eenheid van: vaak hadden de
verschillende presentaties weinig met elkaar
gemeen. Een uitzondering was de geweldige
plenaire zitting gewijd aan Martino Martini,
auteur van een baanbrekende atlas van China
die in 1655 door Joan Blaeu werd uitgegeven,
en die voor de volgende 100 jaar het beeld
van China en heel Oost-Azië in het Westen zou
bepalen. Mario Cams uit Macao en Lin Hong
uit Sjanghai vulden elkaar prachtig aan bij hun
beschrijving van het Chinese basismateriaal
dat Martini gebruikte, en zijn omzetting van
het Chinese vierkantensysteem naar geogra
fische coördinaten. Er bleken door Martini
nauwelijks eigen astronomische plaatsbepa
lingen te zijn gedaan, zijn gegevens dateerden
van zijn voorganger Ricci en Chinese bronnen
die hij vertaald had en gecombineerd tot
voor westerlingen bruikbare kaarten. Op weg
terug naar Europa werd hij door de Hollan
ders gekidnapt, zodat zijn materiaal bij Blaeu
terechtkwam.
De presentatie van Joaquim Gaspar uit
Lissabon over de verschillen tussen land- en
zeekaarten leerde ons dat het versieren van
zeekaarten met uitgebreide cartouches en
figuren iets van de Noord-Europese kartogra-
fen is, de Iberische kaarten waren functioneel
kaal, met uitzondering van de tekeningen van
schepen die gebruikt werden om de richting
van de overheersende winden aan te geven, af
te leiden uit hun koers.
De kartografie van de door Moslims gedo
mineerde wereld ('islamicate' is het nieuwe
politiek correcte woord in het Engels) kreeg
speciale aandacht met acht papers of posters.
Meer aandacht ging nog uit naar Japan en
China, met achttien papers en posters. En voor
wie denkt dat het bij de ICHC alleen om Mid
deleeuwse en i7e-eeuwse kaarten gaat: er was
een speciale zitting gewijd aan 20e-eeuwse
Amerikaanse kartografie, met hippie-kaarten
uit California (geïnspireerd op o.a. Tolkien)
Amerikaanse vakbondskaarten en kaarten uit in
Hollywood geproduceerde films. Dat was zeker
belangrijk omdat het ons confronteerde met
allerlei vormen van kartografie die ongedocu
menteerd dreigen te verdwijnen als we er geen
aandacht aan schenken en het inventariseren.
Figuur 3 - Marieke van Delft geeft een toelichting op het in de KB uitgestalde materiaal (foto: Paula van Gestel).
De digitale analyse van oude kaarten, een
van de aangekondigde zwaartepunten van
de conferentie, kreeg met name in een aantal
workshops aandacht: in Leiden was er dinsdag
middag een workshop, hoe je met GIS oude
kaarten in lagen kunt opsplitsen ten behoeve
van de analyse; een andere workshop gaf
inzicht hoe met digitale middelen de bouw
geschiedenis van de stad te reconstrueren en
visualiseren viel. Woensdags demonstreerden
Vannieuwenhuyze en Griffioen het 'Maps in
Context'-project waarbij de verloren gegane
verbindingen tussen kaarten en begeleidende
teksten worden hersteld. Een speciale zitting
Maps in a Digital World toonde nieuwe moge
lijkheden om automatisch de plaatsnamen
op kaarten (en niet alleen de horizontale) te
detecteren en inventariseren.
Het niveau van de papers was over het
algemeen hoog, afgezien van de enkele (meest
Angelsaksische) wetenschappers die meenden
op basis van een enkele kaart hele theorieën
te kunnen opbouwen. Er bleek ook weer eens
dat Nederlandse literatuur over het algemeen
veronachtzaamd wordt: een Italiaan die een
lezing hield over de Castello collectie (met veel
Vingboons kaarten) van de Medici's bij Florence
en beweerde dat deze collectie nog nooit
wetenschappelijk was bekeken, moest terecht
gewezen worden met de opmerking dat Wie
der er al uitgebreid over had gepubliceerd.
Maandagavond werden de deelnemers ont
vangen in het Paleis op de Dam, bij de in de
vorige aflevering van de Geo-Info besproken
tentoonstelling. Deze bijzondere ontvangst
voor de ICHC-deelnemers buiten de normale
openingstijden, was mede te danken aan de
samenwerking waarop de tentoonstelling
was gebaseerd. Meer dan vijftig stukken zijn
i
Figuur 4 - Postersessie in het KIT (foto: Paula van Gestel).
