CAR-tografie
Kartografie
THEMA
Column
2019-5 I Geo-Info
Ik sleutel graag aan mijn oude auto. Dat doe ik dan
weleens in de garage van een gepensioneerde ANWB-
Wegenwachtmonteur: een goede plek voor de verhalen van
vroeger.
Vroeger - voor het mobiele tijdperk - reed de Wegen
wacht gewoon op en neer op de grote doorgaande wegen.
Door middel van een vlaggetje langs de kant van de weg bij
een restaurant of een benzinepomp lieten mensen zien dat
ze pech hadden en hulp nodig hadden. Later kwam er een
doos (van een halve vierkante meter) in de Wegenwachtauto
met 4 lampjes erop: één voor elk regiokantoor. Ging één van
de lampjes branden, dan moesten de Wegenwachtmonteurs
zo snel mogelijk bij het eerstvolgende benzinestation of
wegrestaurant stoppen om met de vaste telefoon naar het
desbetreffende kantoor te bellen.
Als je vroeger pech had met de auto pakte je een papie
ren wegenkaart uit je handschoenenkastje, vouwde deze
open, hield die onder een straatlantaarn en probeerde met
behulp van goed ruimtelijk inzicht (en een beetje geluk) uit te
vinden waar je was en hoe je de Wegenwacht bij jou kon zien
te krijgen. Met de kaart stippelde je de route uit op zoek naar
een vaste telefoon en hulp.
Als je tegenwoordig stil komt te staan met de auto (ik zeg
niet of dit een persoonlijke ervaring is of niet) open je een app
op de telefoon en swipe je je vinger over het scherm. De kaart
vertelt je waar je bent. Met de ANWB-app maak je de melding
en deze geeft automatisch je locatie, auto en problemen door.
De meest dichtbij zijnde Wegenwachtmonteur wordt geïn
formeerd en komt jouw kant uit. Daarna vervolg je (hopelijk)
je weg met de routeplanner en deze vertelt je precies waar je
heen moet. "Neem na 500 meter de afslag, houd rechts aan."
Tegenwoordig is een van de meest gebruikte functies van
de kaart de navigatie met gps. Met de komst van de turn-by-
turn-navigatie vervalt ons ruimtelijk besef en oriënteren we
ons niet meer met de kaart. Zelf vind ik het belangrijk om te
weten waar ik ben en welke richting ik uitga. Mijn navigatie-
app staat vast op het noorden draait niet mee met de
rijrichting, maar mijn zus volgt blindelings de routeplanner en
ze heeft geen besef waar ze is. Zo rijdt ze vanuit haar nieuwe
huis regelmatig de verkeerde kant uit, omdat het verkeerd in
haar hoofd zit. Zelfs terug naar huis zoekt ze het nog aan de
verkeerde kant van de weg.
Gelukkig voor haar navigeren we in de toekomst niet
meer zelf. Als er een tijdperk komt van zelfrijdende auto's, wat
is dan de functie van de kaart of navigatie-apps? Als de auto
weet waar die is en heen moet, dan denken we er zelf niet
meer over na. De persoonlijk kaartlezer is vervangen door een
volautomatische machine met geïntegreerd GIS-systeem.
We zijn losgekoppeld van de kaart, de locatie, hoe we
ergens komen of terecht zijn gekomen. Wordt de kaart
overbodig? Hoe ziet de kaart eruit, als we ons niet meer
druk maken over hoe we ons bewegen in de wereld? Voor
kaartenmakers is het nu de uitdaging een kaart te maken,
waarbij het niet gaat over locatie, de route of de plek waar we
stil komen te staan, maar wat dan wel? Wordt de kaart louter
reclame? Een vorm van kunst? Een hebbedingetje voor de
geïnteresseerde?
In het deurpaneel van mijn oldtimer ligt een prachtige
papieren ANWB-wegenkaart van Europa uit 1980: een karto-
grafish hoogstandje met stijlvol kleurgebruik. Deze kaart is nu
verworden tot een accessoire die bij de auto hoort in plaats
van een bruikbaar informatieproduct zoals het ooit gemaakt
is. Hoe is het over 40 jaar? Tijden veranderen. Technologie
verandert. Kaarten veranderen. De kaartenmaker verandert.
Zorg dat je niet stil komt te staan!
Niene Boeijen
Webkartograaf bij Webmapper
niene@webmapper.net
