De ethische referentie: eth
ffl EB
03
Het verhaal achter de ethische referentie
Toen het Ministerie van
Volksgezondheid, Welzijn en Sport
bekend maakte dat het een app
wil gebruiken in de strijd tegen de
verspreiding van het coronavirus,
barstte de media los met vragen
en kritiek. Experts, deskundigen
en willekeurige mensen op straat
vroegen zich af of en hoe de
overheid gebruikers zou traceren.
Worden persoonlijke locatiedata
ingezet? Hoe en wanneer?
Wat betekent dit voor onze
privacy? De vragen en discussies
maakte de relevantie van ethiek
bij het gebruik van locatiedata
haarscherp.
8
Geo-Info I 2020-4
Door Emily Daemen
Eind januari begeleidde collega Frank
Verschoor vanuit Geonovum de Werkplaats
ethiek en locatiedata. Het doel van de Werk
plaats was om met deelnemers in gesprek
te gaan over het verantwoord verzamelen,
gebruiken en toetsen van persoonlijke
locatiedata voor gedragsbeïnvloeding.
Persoonlijke locatiedata zijn alle data die laten
zien waar personen zich bevinden en hoe zij
zich bewegen. De Werkplaats sloot perfect
aan bij de ontwikkelingen van de corona-app.
De resultaten en output van de Werkplaats
werden versneld verwerkt tot een ethische
referentie voor het verzamelen en gebruiken
van persoonlijke locatiedata. De referentie is
verder geïnspireerd op bestaande ethische
codes. Geonovum heeft de referentie in mei
ter consultatie gepubliceerd [i].
De ethische referentie is ontwikkeld voor
datagebruikers, initiatiefnemers, uitvoerende
teams, opdrachtgevers, bestuurders en
toezichthouders. Het dient ter inspiratie en
begeleiding bij het verantwoord verzame
len, gebruiken en toetsen van persoonlijke
locatiedata, als een ethisch kompas. Daarnaast
is de referentie een aanbieding om met
relevante stakeholders in gesprek te gaan over
de ontwikkeling en het gebruik van gedeelde
ethische standaarden voor het verantwoord
inzetten van locatiedata.
Ethiek 'by design'
De ethische referentie streeft naar ethiek 'by
design'. De tien ethische kernwaarden zijn van
toepassing op ieder proces, project, product
en dienst waar (locatie)data gebruikt en
verwerkt worden. De waarden en de achterlig
gende ethische ontwerpprincipes moeten
gelijk worden geagendeerd en vormgegeven.
Ook gedurende de uitvoering en het bestaan
van het betreffende proces of onderdelen
daarvan moet ethiek worden gecontroleerd.
De inventarisatie van ethische codes laat zien
dat elke code een eigen indeling en formu
lering van kernwaarden hanteert. Inhoudelijk
zijn ze echter universeel. Wij hebben alle
waarden van de verschillende codes samen
gebracht en als volgt benoemd:
Doelbinding, doeltreffendheid en de focus
op maatschappelijke waarde;
Actieve transparantie;
Verantwoording en verantwoordelijkheid
van datahouders en datagebruikers;
Betrokkenheid van relevante stakeholders;
Bescherming van privacy en veiligheid;
Opstelling en naleving van minimum
ethische standaarden;
Naleving van de wet;
Waarborging van de kwaliteit van de data;
Weerspiegeling van de werkelijkheid en
inclusiviteit in de data;
Bescherming van de menselijke waardig
heid.
Je kunt de uitwerking van de tien kernwaar
den vinden in de consultatieversie van de
ethische referentie.
