Landmeetkundige
'Leermonumenten'
Historiografie
Open Monumentendag op
12 september heeft dit jaar als
thema 'Leermonument'. De corona
beperkingen zorgen voor minder
openingen. In Utrecht neemt
het monumentale gebouw van
de Fundatie van Renswoude er
zodoende deze keer ook geen deel
aan. Te zien zijn daar juist portretten
van élèves met landmeetkundige
instrumenten. Passender kon het
onder dit thema voor vakmensen
niet zijn en vandaar toch deze
aandacht op afstand!
22 I Geo-Info I 2020-4
Door Adri den Boer
De Utrechtse Fundatie van Renswoude leidde
vanaf 1761 capabele, maar arme ouderloze jongens
op in hooggekwalificeerde beroepen. Van 34 van
hen bleven in het eigen gebouw Agnietenstraat
5 portrettekeningen hangen. De kwekelingen
werden in 1991 beschreven en hun portretten
al in zwart-wit afgebeeld in een boekje van een
historica: M. Langenbach, Onbekend talent. Daarin
zit ook Jan Weteling met een astrolabium. Henri
Pouls beeldde in zijn standaardwerk De Landmeter
Gijsbert van Tuyl ook in zwart-wit af met een
flesjeswaterpas. Hier volgen in kleur twee jongens
met Hollandse cirkels, hoekmeetinstrumenten
waar tegenwoordig een stichting en een tijdschrift
naar heten.
W. Sambeek portretteerde Jan Wormerus Raven
(1754-1815) met een Hollandse cirkel. Hij slaagde
in 1773 voor het landmetersexamen. Hij werd
inspecteur-generaal van Waterstaat en burge
meester van Sas van Gent.
Van Tusschenbroek portretteerde in 1788-1789 Dirk
Kuijper (1766-1830) met vestingplattegrond en ook
een Hollandse cirkel. Hij werd directeur van de
Artillerieschool in Groningen.
Tot slot: bovenop het Utrechtse dak is tussen de
beide schoorstenen het gekrulde hekwerk zicht
baar van een platform, dat diende voor sterrenob
servaties en navigatielessen voor de scheepvaart.
Ook in Delft neemt de stichting De Hol
landse Cirkel vanwege de coronacrisis
Tdeze keer niet deel aan de Open Monu
mentendag op Kanaalweg 4 (zolder
Oude Geodesiegebouw).
Jan Wormerus Raven (1754-1815).
Dirk Kuijper (1766-1830).
Referentie
www.fundatievanrenswoude-utrecht.nl
Adri den Boer is redacteur (foto's Arjan den Boer,
zie van hem ook: www.duic.nl/cultuur/fundatie-
van-renswoude-zwierige-zaal-achter-statige-gevel/)
Portrettenkamer.
