Dromen van een informatiemo del assets
7?
p
J
Poldermodellen
5
tt
Interview
cn
(3
s
Betere afstemming van standaarden in beheer openbare ruimte is noodzakelijk
In het beheer van de openbare
ruimte zijn informatiesystemen
niet meer weg te denken. Ze
maken het beheer op basis van
assetmanagement mogelijk.
Daarnaast kunnen kosten van
beheer en onderhoud worden
teruggebracht, bijvoorbeeld
door efficiënter te plannen. Bij
dit beheer en onderhoud zijn
vaak vele partijen betrokken.
Uitwisseling van data is
daarom aan de orde van de
dag. Voor een goede data-
uitwisseling én optimaal
gebruik van voorzieningen zoals
basisregistraties, zijn standaarden
onontbeerlijk. Op het gebied van
standaardisatie en afstemming van
registraties zijn en worden al veel
stappen gezet. Toch valt er volgens
Frank Jan Uittenbogaart en
Jochem Mollema nog veel winst
te behalen. Een gesprek met twee
bevlogen heren, ondernemers
en trekkers van de SIG BOR van
GeoBusiness Nederland.
CT
1^
(0
CM
z
LU
i'
QQ
Sectorale
modellen
met ruimtelijke
objecten
BIM
NLCS
IMBOR
IMKL
IMGeo
BGT
BRT
Integrale modellen
Over IMBOR
20
Geo-Info
2021-1
2021-1
Geo-Info
21
Door Sytske Postma
Frank Jan Uittenbogaart weet nog goed dat
zijn bedrijf DG Groep bij de afbouw van de
1982 de vraag kreeg: wat gaat het beheer
van het terrein na herinrichting kosten?
"Het was het begin van de bouw van een
beheersysteem. Later werden daar CAD- en
GIS-elementen aan toegevoegd en inmid
dels werkt het bedrijf met een integraal
assetmanagementsysteem, geïntegreerd met
geo-informatie. Zo is informatievoorziening
in het beheer van openbare ruimte langzaam
gegroeid - elke organisatie voor zich - waar
door assetmanagement een 'eilandenauto
matisering' is geworden. Tegelijkertijd is het
een enorm grote business waar zeer veel
partijen bij betrokken zijn; van de architect
die het ontwerp maakt en de aannemer die
het ontwerp uitvoert, tot de terreinbeheerder
die monitort, beheer en onderhoud plant en
uitbesteedt. Het is een lange keten waar veel
data in omgaan, worden ingewonnen én wor
den uitgewisseld. In de keten van assetontwik-
keling en -beheer gaan jaarlijks vele tientallen
miljarden om in Nederland."
Pleidooi voor standaardisatie
Hier valt Jochem Mollema hem bij. Zijn bedrijf
InArea adviseert en ondersteunt bij de keuze
voor beheersystemen en bij de implemen
tatie ervan. Hij vliegt het BOR-domein zuiver
vanuit de informatievoorzieningskant aan en
is fervent voorstander van standaardisatie.
Mollema: "Zelfs binnen een gemeente zien we
soms verschillende systemen waar informatie
over dezelfde objecten (assets) in zitten.
Uitwisseling op een gestandaardiseerde wijze
van objectgegevens is dan niet aan de orde.
We zien te vaak dat klanten veel tijd moeten
besteden aan het op orde krijgen van hun
informatievoorziening. Een andere functiona
liteit van het systeem, bijvoorbeeld de functi
onaliteit voor beleid, plannen en begroten op
basis van verschillende methodieken, wordt
te weinig gebruikt. Het beheersysteem wordt
niet optimaal benut. Laat staan dat er tijd of
geld is voor innovatie."
Informatiemodel IMBOR
Mollema vervolgt: "Kijk, als een aannemer
in opdracht van de gemeente bomen gaat
snoeien of gras maaien, dan wil hij natuurlijk
weten welke bomen of grasstroken hij moet
aanpakken. Dan is het handig wanneer die
gegevens digitaal aangeleverd kunnen wor
den en dat hij alles in zijn systeem kan inlezen.
Dat proces loopt vaak stroef." Om objectge
gevens tussen verschillende beheersystemen
uit te wisselen en gebruik te maken van
basisregistraties is het informatiemodel IMBOR
ontwikkeld (zie kader), een gemeenschap
pelijke taal. Mollema blijft hier gedurende het
gesprek op hameren: "De overstap naar IMBOR
en verdere standaardisatie is noodzakelijk.
De basis moet op orde. Dat betekent dat
standaarden afgestemd moeten worden." "En
bedenk dat met de komst van de Omgevings-
wet eenduidige objectinformatie van belang
is. De assetmanager wordt steeds belangrijker,"
vult Uittenbogaart aan.
Huidige standaarden en
basisregistraties
De basis moet dus op orde zijn. Pas dan
kunnen de data door de keten stromen. Dat
klinkt logisch. Maar wat is er dan mis met alle
standaarden en basisregistraties die er al zijn?
Uittenbogaart: "Er zijn al diverse initiatieven,
zoals het programma DisGeo met de Samen
hangende Objectenregistratie (SOR) (zie
kader, red.), maar er is meer nodig wil het in de
praktijk werkbaar zijn."
Mollema legt uit dat het BOR-domein met
diverse standaarden werkt, die door evenzo-
vele organisaties worden gemaakt. "Bijvoor
beeld Rioned voor stedelijk water en riolering,
CROW voor inspectierichtlijnen voor groen,
wegen en verkeer (en IMBOR). NEN en Geon-
ovum maken ook standaarden die relevant
zijn voor de openbare ruimte. Probleem is dat
niet alle standaarden en informatiemodellen
voldoende afgestemd zijn. Objecten worden
steeds anders gedefinieerd. Daarnaast sluiten
standaarden niet aan, maar vertonen ze
overlap. Zo heeft CROW in een standaard een
deel van een Rioned-standaard gekopieerd.
Op zich geen probleem, maar het beheer is
op dat deel niet meer synchroon. En dat leidt
onherroepelijk tot problemen."
Betere regie vanuit het Rijk
Uittenbogaart: "Als leverancier merken we dit
ook bij aanbestedingen. Soms zijn standaar
den die verplicht worden voorgeschreven en
op de 'pas-toe-leg-uit'-lijst staan tegenstrijdig.
L
Hoe bouw je hier dan software op? De afstem
ming van informatiemodellen is beperkt en
voor goed assetmanagement cruciaal. Er moet
betere regie op komen vanuit het Rijk."
Innovatiekracht bedrijven onbenut
Volgens Mollema gaat ook de Samenhan
gende Objectenregistratie (SOR) de standaar
disatieproblemen niet oplossen. "Omdat niet
de hele openbare ruimte gemodelleerd gaat
worden. En ook de ondergrond niet. Dat bete
kent dat klanten eigen objectenregistraties
gaan aanleggen. Terwijl één goede centrale
registratie enorm behulpzaam zou zijn." Ook
Mollema onderstreept dat een betere regie
vanuit het Rijk noodzakelijk is. "Natuurlijk zijn
programma's als DisGeo en de ontwikkeling
w
I IMBOR staat voor Informatiemodel
Beheer Openbare Ruimte en kan gezien
worden als een gemeenschappelijke
'taal' binnen het vakgebied, waardoor
assetmanagement en uitwisseling van
gegevens gemakkelijk worden. IMBOR
bevat landelijke afspraken over de
definitie van objecten (boom, brug, weg
etc.) en legt vast welke kenmerken van
belang zijn voor beheer (hoogte, jaar
van aanleg, doorrijhoogte etc.).
Het IMBOR sluit volledig aan op de
Basisregistratie Grootschalige Topogra
fie (BGT) en op het Informatiemodel
Geografie (IMGeo). Het IMBOR vormt de
schakel tussen de BGT (gebruiksplicht
vanaf 1 juli 2017) en de beheersystemen
van terreineigenaren in Nederland. Het
is daarmee een hulpmiddel, dat beheer
ders ondersteunt bij de opzet en vulling
van de beheersystemen. De beheerders
kunnen bij het uitwerken van de BGT
putten uit het IMBOR.
Meer info: https://www.crow.nl/
thema-s/management-openbare-
ruimte/imbor/over-imbor
van de SOR stappen in de goede richting.
Maar het gaat langzaam. Marktpartijen ervaren
vandaag problemen of op zijn minst inefficiën
tie, de programma's draaien vaak jaren voordat
er verbeteringen worden doorgevoerd.
Daarnaast ervaren zij dat ze laat in processen
worden betrokken: pas bij de consultatie en
implementatie. In elk geval ver na de visievor
ming." Uittenbogaart: "De innovatiekracht uit
het bedrijfsleven wordt inderdaad onvol
doende benut. Dat is jammer."
Special Interest Group
Binnen GeoBusiness Nederland, de branche
organisatie van bedrijven die werken met
geo-informatie, hebben Uittenbogaart en
Mollema het initiatief genomen voor een Spe-
cial Interest Group (SIG) binnen het vakgebied
beheer openbare ruimte (BOR). Door krachten
te bundelen willen de bedrijven vanuit een
gedeelde visie één stem laten horen en
gesprekspartner zijn van overheid en koepel
organisaties. De eerste helft van 2021 staat de
SOR op de agenda van de SIG BOR.
Uittenbogaart: "Het is nu nog een utopie, maar
het is wel waar we heen willen: één informa
tiemodel assets. Een omvattende en centrale
objectenregistratie en standaarden die op
elkaar afgestemd zijn. Iedere brancheorga
nisatie zijn specifieke deel, zonder onnodige
overlap."
De route naar één informatiemodel
Wat er nodig is om stappen in die richting
