Een
van
strategische visie op de door
gemeentelijke geo-afdeling
ontwikkeling
en
Het formuleren van een
strategische visie op de
positionering én het takenpakket
van geo-gerelateerde
dienstverlening helpt gemeenten
bij het inrichten van een
toekomstbestendige geo-
afdeling of een gezamenlijke
bedrijfsvoeringsorganisatie.
De veranderende positie van het
landmeten; gegevensbeheer
30 I Geo-Info I 2021-1 2021-1 I Geo-Info I 31
Door Bert ten Brinke, Coen Wessels,
Sjaco Lensen en Douwe Blanksma
Gemeentelijke taken zijn vaak locatiegeori-
enteerd; denk aan postcode-, buurt-, wijk- of
woonplaatsgerichte rapportages. Ook heat-
maps of presentaties van vervoersstromen zijn
gebaseerd op locatie-informatie. Het zorgen
voor en verwerken van de juiste locatie bij
de gegevens is bij uitstek een zaak voor de
geo-afdeling, die soms extern is belegd bij een
gezamenlijke bedrijfsvoeringsorganisatie. De
toenemende behoefte aan een strategische
visie hierop komt voort uit een aantal zaken en
ontwikkelingen. Zo loopt de basis van reeds
lopende dienstverleningsovereenkomsten
(DVO's) tussen gezamenlijke bedrijfsvoe
ringsorganisaties en gemeenten inmiddels al
een aantal jaren. Vaak passen deze niet meer
bij de huidige vragen die leven. Ook zijn de
aangeboden diensten intussen veranderd.
Daarom is het van belang om de gewenste
wettelijke en technologische ontwikkelingen
in kaart te brengen. Het abc'tje van gegevens
is welbekend, maar is de informatieafdeling
zelf ook Actueel, Betrouwbaar en Compleet?
Aandachtspunten
Hoewel de tevredenheid over de service en
kwaliteit van de dienstverlening de afgelopen
jaren kan zijn toegenomen, zien gemeentelijke
afdelingen momenteel tegelijkertijd vaak knel
punten. Bijvoorbeeld als de huidig beschik
bare capaciteit volledig wordt opgeslokt voor
operationele diensten en producten. Ook
kan er onvoldoende tijd beschikbaar zijn voor
ontwikkeling en innovatie en/of betere, verdie
pende contacten met de eindgebruikers. Dit
kunnen symptomen zijn van een ontbrekende
toekomstvisie. Binnen veel geo-teams zijn
er momenteel vacatures. Met de landelijk
toegenomen behoefte aan geo-professionals
is het aanbod voor het invullen van deze
vacatures beperkt. Dit remt de afdelingen
dan ook in het verder uitbouwen van de
producten en diensten. Iets dat, gezien de
vraag vanuit de gemeenten, juist zeer gewenst
is. Er kan onduidelijkheid zijn in de rolverde
ling op bepaalde gebieden (voornamelijk bij
functioneel beheer). Verouderde dienstver
leningsovereenkomsten en producten- en
dienstencatalogi bieden te weinig houvast in
wat een geo-afdeling moet aanbieden. Wat
zijn de meest opvallende verschuivingen van
de afgelopen jaren?
Inwinnen digitale gegevens
Nieuwe methoden en technieken zorgen
ervoor dat gegevens efficiënter en met steeds
hogere kwaliteit worden ingewonnen. Waar
vroeger een team landmeters werd ingezet, is
tegenwoordig één persoon met een gps-ont-
vanger voldoende. Dankzij de opkomst van
drones en digitale hoge resolutie luchtfoto
camera's voldoet het ingewonnen beeldma
teriaal al aan de wettelijke eisen die worden
gesteld aan de objecten in de Basisregistratie
Grootschalige Topografie (BGT). De huidige
generatie satellietbeelden geeft de mogelijk
heid om grotere mutaties, zoals zonnepanelen
en dakkapellen, in de BGT en voor het Beheer
Openbare Ruimte (BOR) te detecteren.
Verdergaande ontwikkelingen in kunstmatige
intelligentie (AI) zorgen voor een razendsnelle
automatische detectie. Desgewenst kunnen
ze nog, met behulp van drones, nauwkeurig
worden ingewonnen. Deze en andere tech
nieken zullen de komende jaren meer worden
gebruikt. De oorspronkelijke landmeetgroep
is in sommige gevallen gekrompen naar één
persoon die in het veld de inwinning doet.
Door de beperkte omvang van deze werk
zaamheden wordt het logisch om te beslissen
deze werkzaamheden extern door de markt
te laten uitvoeren. De kwaliteit van de uit te
voeren werkzaamheden is prima te specifice
ren, zodat uitbesteden goed mogelijk is. Het
betreft bijna altijd standaarddiensten met een
vastgesteld kwaliteitsniveau.
De landmeter evolueert naar een geobeheer-
der of dataspecialist. Hij of zij zet de ingewon
nen gegevens om in bruikbare databestanden
en kaartmateriaal. Het vakgebied gegevens
beheer neemt een belangrijke plaats in. Het
gebruik van geo-informatie is immers een
integraal onderdeel van backoffice-applicaties
geworden. De basis- en kernregistraties vorm
den in de afgelopen tien jaar het fundament
van de gemeentelijke informatiehuishouding.
Dit vraagt om een centrale, deskundige en
effectieve organisatie. Een goede technische
en organisatorische infrastructuur is hierbij
noodzakelijk.
Dis-GEO, SOR
Sinds begin 2020 werken het ministerie van
BZK, de VNG en andere betrokkenen aan het
programma 'Doorontwikkeling in Samenhang
van de Geo-basisregistraties' (Dis-Geo). Doel
stelling daarvan is meer samenhang te creëren
in de basisregistraties waarin geo-informatie
een rol speelt. Een onderdeel hiervan - waar
momenteel aan wordt gewerkt - is Samen
hangende ObjectenRegistratie (SOR). Dat is
de naamgeving voor de doorontwikkeling en
integratie van de reeds bestaande geo-basis-
registraties BGT, BAG en WOZ. Daarbij loopt
er momenteel een stevige lobby om ook de
BOR-geometrie (Beheer Openbare Ruimte)
erbij te betrekken, zodat ook de BOR-objecten
een logische plek in het stelsel van basisregis
traties krijgen.
Datagestuurd werken
Geografische gegevens en analyses vormen
in toenemende mate een belangrijk uitgangs
punt om beleid, besluiten, dienstverlening en
activiteiten met feiten te onderbouwen, te
verklaren en voort te zetten. Voor dit 'data-
gestuurde' werken is echter wel een nieuwe
manier van werken nodig. Het vraagt om een
goed begeleid veranderproces. Opnieuw is de
integratie nodig van geografische en admi
nistratieve basis- en kerngegevens, maar dan
in het licht van de inzet van datawarehouse-,
GIS-, BI- en visualisatie/dashboard-technieken.
Er komen datagestuurde toepassingen
met gegevens uit het fysieke en het soci
aal domein, bijvoorbeeld voor een veilige
leefomgeving, handhaving, woonfraude,
onveilig pandgebruik, overlast, preventie en
Illustratie: Shutterstock
Wet- en regelgeving, Omgevingswet
De nieuwe Omgevingswet gaat in op 1 januari
2022. Momenteel wordt nog druk gewerkt
aan de invoering, waarbij verreweg de meeste
nieuwe applicaties zijn voorzien van een
goede GIS-oplossing. Dit aangespoord door
het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO),
waarin de locatie ook een hoofdrol speelt. In
het begin zal de inbreng van de geo-afdeling
nog niet heel groot zijn, maar wanneer het
Omgevingsplan gemaakt gaat worden, of
wanneer dit wordt aangepast, is geo-infor-
matie onmisbaar. Iedere beleidsregel in de
Omgevingswet dient gekoppeld te zijn aan de
contour waarbinnen deze werkzaam is. Geo-
expertise helpt om bijvoorbeeld de contouren
uit de BGT te gaan gebruiken als grenzen van
de contouren in het Omgevingsplan.
