Zeven keer bijzonder
Bedrijfsreportage
Landmeten in de Oude Kerk
Het oudste gebouw van
Amsterdam is een kerk waar
ruim 2.500 personen begraven
liggen. Als alle graven eenmaal
zijn ingescand, is het mogelijk om
bezoekers een unieke interactieve
ervaring te bieden. Zij krijgen
een inkijkje in de persoonlijke
achtergronden van mensen die
onze hoofdstad in het verleden
kleur gaven. Voor landmeter Danny
van Remmerden van RPS advies-
en ingenieursbureau is dit een
bijzondere klus.
18
Geo-Info I 2021-3
Tijdens de eerste lockdown stond
Danny met zijn laserscanner in een historisch
lege Kalverstraat.
2021-3 1 Geo-Info
Door Jeroen Wolbers
(tekst en foto's)
Waar je ook kijkt in de historische kerk op het
geplaveide Oudekerksplein aan de Oudezijds
Voorburgwal, overal zie je voorwerpen uit het
verleden. Ze hebben allemaal een verhaal te
vertellen. We zien miniatuurschepen hangen
die doen denken aan de dagen waarin de kerk
als havenkerk fungeerde. Kleurrijk licht valt
binnen door de glas-in-loodramen. Op het
plafond zijn op de houten bogen nog fraaie
resten van Middeleeuwse schilderingen te
zien.
We lopen over zwarte betonnen stenen.
Een blik op de stenen leert dat er personen
onder begraven liggen. Mensen van verschil
lende statuur die een belangrijke rol hebben
gespeeld in zowel de vaderlandse als de
Amsterdamse geschiedenis. Landmeter Danny
van Remmerden is best een beetje onder de
indruk van zijn werkomgeving. Ja, hij had al
eens een klus midden tussen geparkeerde
Boeings op Schiphol. Ook voerde hij wel-
eens landmeetkundige werkzaamheden uit
tussen de apen, tijgers en beren in een Amers-
foortse dierentuin. Tijdens de eerste lockdown
stond hij met zijn laserscanner midden op de
dag in een historisch lege Kalverstraat.
Nu staat hij een paar straten verderop met
zijn 3D-laserscanapparatuur middenin de
oudste parochiekerk in Amsterdam. Hij is bezig
de omtrekken van de ruim 2.500 graven in te
meten. Deze informatie wordt straks onder
meer gebruikt voor presentaties. Zo wil de
voorlichtersafdeling van de Oude Kerk belang
stellenden informeren over de personen die
hier begraven liggen door ze een unieke,
interactieve ervaring te laten beleven.
Wat maakt dit project verder zo interessant?
We belichten zeven bijzondere topics.
Oudste gebouw van Amsterdam
De 67 meter hoge Oude Kerk dateert oor
spronkelijk uit ongeveer 1213 en is daarmee
het oudste gebouw van Amsterdam. Er werd
destijds een houten kapel gebouwd op de
plek waar de Amstel in het IJ stroomde. Bijna
honderd jaar later werd de kerk officieel toege
wijd aan St. Nicholaas, de beschermheilige van
vissers, zeelieden en kooplieden die er woon
den. Voor hen was de kerk heel belangrijk.
In de afgelopen eeuwen evolueerde het
gebouw tot een fraai monument. Er zijn
dwarsschepen aangebouwd om de bekende
kruisvorm te realiseren. De toren met zijn
vier kerkklokken en carillon met 47 klokken is
meerdere malen opnieuw opgetrokken en van
vorm veranderd.
Rijke geschiedenis
De kerk heeft in de loop der eeuwen dienst
gedaan als katholieke en daarna als protes
tantse kerk. Het gebouw overleefde opstan
den, werd vernield tijdens de Beeldenstorm
en raakte beschadigd door brand. Zo maakt
de kerk al meer dan 800 jaar deel uit van het
leven van Amsterdamse burgers.
Lopen op 2.500 tombes
In de kerk wandel je letterlijk over zo'n 2.500
graven. Daaronder zijn zo'n 60.000 Amster
dammers begraven. Ze hebben allemaal een
verhaal te vertellen. De meeste zwarte stenen
zijn kaal, of ze hebben alleen een nummer.
Zo nu en dan is er wel een naam vermeld
met geboorte- en overlijdensdatum. Of nog
uitgebreider met naam van de echtgenoot,
beroep of functie. Er zijn inmiddels van steeds
In de Oude Kerk worden nog iedere zondag kerkdiensten gehouden. Ook opereert de kerk als museum
voor hedendaagse kunst.
Een kostbaar ontwerp en een dure uitvoering van een grafsteen bevestigde de sociale positie van de
overledene. Heraldische elementen zoals een familiewapen, of het tonen van ouders en grootouders
door het tonen van de 'kwartieren', hadden bij deze vorm van 'reclame maken'een belangrijke functie.
Landmeter Danny van Remmerden van RPS
advies- en ingenieursbureau: "Bijzonder om op
deze plekje werk uit te voeren."
meer personen achtergrondgegevens in kaart
gebracht. De informatie hierover is onder
meer te vinden in het Stadsarchief Amsterdam.
Vrouw van Rembrandt van Rijn
De zoektocht naar de levens van Amsterdam
mers toegedekt door de grafstenen in de
Oude kerk leverde een aantal bijzondere
ontdekkingen op. Zo vind je hier de laatste
rustplaats van admiralen tot gouverneurs en
van dichters tot componisten. Ook de vrouw
van Rembrandt van Rijn, Saskia van Uylen-
burgh, is hier begraven. Eén van de oudste,
bekende graven die in de Oude Kerk gedolven
zijn, dateert uit 1427. In 1865 werd er voor het
laatst iemand in deze kerk begraven.
'Graven online'
Hoe meer je graaft, hoe meer je vindt. Er zijn
weliswaar graven die informatie geven over de
personen die eronder liggen, maar de meeste
zerken tonen alleen een nummer. Dat moet
persoonlijker, vinden ze bij de Oude Kerk. Er
zijn veel oude gegevens bewaard gebleven
over de graven. Daardoor is het in veel geval
len mogelijk te achterhalen wie er begraven
liggen.
Om deze informatie te koppelen aan de
specifieke graven, scant Danny de graven
in. Voor de medewerkers van de Oude Kerk
is deze geo-data niet alleen van waarde
voor het eigen, nieuw te ontwikkelen online
archief. Daarnaast willen zij er bezoekers in de
toekomst een unieke, interactieve ervaring
mee bieden.
Eén van de ideeën is dat bezoekers straks
met hun mobieltje door de kerk lopen en per
graf de mogelijkheid krijgen om interessante
weetjes over de begraven persoon te zien.
Het plan is om dit eventueel te koppelen aan
een routeplanner die je leidt naar de straat
waar de overledene is opgegroeid en/of heeft
gewerkt.
Geen alledaagse job
"Ik ben niet gelovig en kom nooit in de kerk.
Maar het is toch wel heel bijzonder om hier
je werk te doen." Waar landmeter Danny zich
