Werkgarantie én flexibiliteit
■KdSIÈÉ
Opkomst van nieuwe aanbestedingsvormen
Veel overheden werken
met te lage tarieven in hun
aanbestedingen. Dat gaat vaak
ten koste van de kwaliteit en kan
soms ook tot hogere kosten leiden.
Dat dit ook anders kan, bewijzen
ze bij het programma Bruggen
en Kademuren van de gemeente
Amsterdam. Daar kiezen ze in
aanbestedingen bewust voor
kwaliteit en vertrouwen in de
opdrachtnemer. Het is een
modelvoorbeeld dat meer
navolging verdient.
34 Geo-Info I 2021-3
2021-3 1 Geo-Info
35
Door Remco Takken
Grimbrugwal: schade.
Voor het inschrijven op een Europese aan
besteding of een raamovereenkomst maakt
ieder bedrijf kosten. Als het goed is, staat de
hoeveelheid inspanning die je verricht om zo'n
aanbesteding uit te werken, in verhouding tot
de kansen die je hebt. De tarieven en marges
rechtvaardigen vervolgens de offertekosten.
Dat laatste is echter lang niet altijd het geval.
"Bedrijven vechten elkaar de tent uit met te
lage tarieven. Iedereen wil dat contract heb
ben", zegt Hans Hainje. Hij is afdelingshoofd
Geo-ICT Geo-Info bij MUG Ingenieursbureau
en spreekt namens de Special Interest Group
(SIG) Inwinning van brancheorganisatie
GeoBusiness Nederland. Deze commissie
houdt zich actief bezig met het vinden en in
de schijnwerpers zetten van 'best practices' in
het aanbesteden van landmeetkundig werk.
"De neiging bestaat om te laag in te schrijven:
iedereen wil die klus." De gedachte is dat het
'ergens' later wel weer wordt terugverdiend.
Dat kan bizarre situaties opleveren. Zoals
een landmeter die zelf het minimumloon
verdient, maar wel met spullen ter waarde van
zestigduizend euro werkt. En die bovendien
ook nog een gedegen opleiding heeft, veelal
betaald of zelfs geïnitieerd door de werkgever
zelf. Vaak ook leidt het tot minder aandacht
voor belangrijke aspecten, zoals de veiligheid.
Meetbedrijven zetten dan bijvoorbeeld een
eenmansploeg in waar eigenlijk een team zou
moeten staan. Een ongewenste situatie.
Opereren op de ondergrens
Overheden zijn zich er lang niet altijd van
bewust dat zij opereren op de ondergrens.
"Opdrachtgevers denken oprecht dat zij de
juiste tarieven betalen", zegt Jolle-Jelle de Vries
van meetbedrijf Geomaat. "Wat je betaalt, is
al snel 'de norm'. Op een gegeven moment
raak je eraan gewend dat een landmeter vijftig
euro per uur kost, terwijl ongeveer anderhalf
keer zoveel realistischer is." Ook Jolle-Jelle de
Vries maakt deel uit van de SIG Inwinning.
Deze commissie ziet positieve ontwikkelingen;
misschien zelfs een kentering. Bedrijven die
eerder overwogen om uit de tredmolen van
aanbestedingen te stappen, werken nu in
een vroeg stadium samen. Zij 'nemen de
klanten mee' om ze te laten zien waar de
risico's zitten. Ook werken zij samen aan een
schets die duidelijk moet maken wat er bij
komt kijken om landmeter te worden. Welke
opleidingen moet je volgen, welke trainingen
zijn verplicht? Welke apparatuur heb je bij
je? Pre-competitief is in deze context het
toverwoord, want bij iedere aanbesteding zijn
ze weer concurrent van elkaar.
X Armtaidan!
X
II.Ill ■j.H.-Hiri
inspKOH
4 onot#ïicHn.n(ï
Amsterdam Inspectie Portaal.
Best practices
Hoewel ze verbetering zien, zijn volgens de
SIG Inwinning de 'best practices', of zoals zij
het zelf noemen 'modelvoorbeelden', nog
zeldzaam. Maar bij het programma Bruggen
en Kademuren van de gemeente Amsterdam
hebben ze de switch wel gemaakt. Bart
Schoorl is contractmanager bij die gemeente.
"We hebben een grote opgave", zegt hij.
"Ongeveer 200 kilometer aan kademuren,
onderverdeeld in honderden losse delen,
'rakken' genoemd, en ongeveer 850 bruggen.
Een groot deel van die objecten kampt met
achterstallig onderhoud. We onderzoeken de
constructieve staat van deze kademuren en
bruggen. Daarvoor doen we deformatiemetin
gen. Deformatie is een belangrijke parameter
voor de verschillende faalmechanismen van
de constructies. Op basis van deformatie
metingen, nadere inspecties en instandhou
dingsanalyses beoordelen we uiteindelijk de
constructieve veiligheid." Eerder werkte de
Gemeente Amsterdam met jaarcontracten,
maar dergelijke opdrachten bleken aan veel
veranderingen onderhevig. Zodoende kwam
Amsterdam met een nieuwe manier van
werken.
Batchmodel
Dit raamcontract nieuwe stijl is gebaseerd
op een 'batchmodel'. Daarbij wordt een
minimale hoeveelheid werkpakketten per
maand gegarandeerd. Er is veel aandacht
voor het aanbestedingsproces en - misschien
nog wel belangrijker - voor de uitvoering van
het contract. "Ons programma is constant
in beweging, we doen steeds meer kennis
op en voeren verbeteringen door. Een als
'verdacht' aangemerkt object kan na nadere
analyse veilig blijken te zijn. Tegelijk ontdek je
dat je een ander object liever óók had willen
monitoren. Bij traditionele contracten is er
weinig ruimte voor dit soort veranderingen
in inzichten en omstandigheden. Dan gaat er
veel tijd verloren om dit af te stemmen met de
markt. Bovendien moet je je houden aan de
regels van de aanbesteding. Tot hoe ver mag
het nog? Wanneer ga je opnieuw aanbeste
den? Van die eerdere contracten hebben we
veel geleerd en toegepast in het batchmodel."
Dit zorgt voor een stabiele 'dealflow' voor de
leveranciers. Zij geven vooraf aan of zij in een
maand capaciteit hebben voor extra werkpak
ketten. Als er in een maand meer werkpak
keten zijn, kan die met deze extra capaciteit
worden ingevuld. Zo wordt voorkomen dat de
gegunde partijen onverwachts hun capaciteit
moeten verdubbelen of hun bedrijfsvoering
moeten omgooien. Schoorl vult aan: "We
hebben bij de gemeente veel flexibiliteit om
de fluctuaties in de onderzoeken te kunnen
opvangen."
Anders doen, versnellen, méér doen
Met dit nieuwe contractmodel liep de nieuwe
aanbesteding vooruit op de definitieve versie
van het strategisch kader, 'De Marktstrategie
Programma Bruggen Kademuren', die terug
te vinden is op de site van de PBK Marktcom-
munity. "Die marktstrategie bevat zeven
leidende principes. Eén belangrijk toegepast
principe is de 'seriematige aanpak met
beheersbare en gestandaardiseerde werkpak
ketten'. Vanuit de directie en het markt- en
inkoopteam van het programma was duidelijk:
we moeten dit anders doen. We moeten de
beoogde versnelling realiseren door gestan
daardiseerd te werken, en daarbij te zorgen voor
voorspelbare en beheersbare werkpakketten. In
die geest hebben wij het contract gemaakt."
Team-monitoring zorgde ervoor dat de
aanbesteding niet alleen voor de grotere
ingenieursbureaus, maar ook voor het mid
den- en kleinbedrijf toegankelijk werd. "We
hebben gekeken naar de enorme hoeveelheid
werk die er ligt, en vervolgens is een inschat
ting gemaakt hoeveel arbeid een serieus
meetbedrijf aankan. Hierop is de uitvraag
geformuleerd en hebben we gekozen voor
drie leveranciers."
Waardering voor vragen en ideeën
Een andere ontwikkeling is het belonen van
proactiviteit en waardering tonen voor vragen
en ideeën. Wat opvalt: ingenieursbureaus
krijgen het gevoel dat de door hun geleverde
kwaliteit ineens wordt gerespecteerd. Hans
Hainje: "Het ingenieursbureau is vanaf dat
moment de expert. De opdrachtgever is de
regisseur die actief meedenkt, maar die geen
detailvragen meer stelt." Op dat moment
ontstaat ruimte voor verbetering. Een bureau
kan uitleggen dat het bij bepaalde meetop-
drachten veiliger is om een meetploeg van
twee personen in te zetten. Of er wordt advies
uitgebracht over de interpretatie van afwij
kende metingen.
