GEO ANNO 2030!
Verslag
Tien jaar Ruimteschepper
Bij hun online evenement
rondom het tienjarig jubileum
keek Ruimteschepper niet terug
naar 2011, maar vóóruit, naar 2030.
Volgens de sprekers is de toekomst
digitaal, in 3D en is geo-informatie
slechts een schakeltje. Tenminste,
als je een 'member' bent, als je
meedoet.
oj
i b_
?F
38
Geo-Info I 2021-3
2021-3 1 Geo-Info
39
Door Remco Takken
Natuurlijk denken de organisatoren van een
geo-congres na over de inhoud. Er zijn in
Nederland echter maar weinig organisaties die
de afgelopen tien jaar zó intensief bezig zijn
geweest met bijeenkomsten voor vakge
noten als Ruimteschepper. Natuurlijk, er zijn
GIS-conferenties met een langere historie en
hogere bezoekersaantallen. Die zijn echter
altijd gevangen in het net van een leverancier,
een verantwoordelijke NGO of een belangen
vereniging.
Bij Ruimteschepper ging en gaat het altijd om
het delen van kennis. Voor hun vooruitblik
op de komende tien jaar konden oprichters
Douwe Blanksma, Jan Roodzand (en in de
geest aanwezig de oorspronkelijke Ruim
teschepper-naamgever Jochem Mollema)
dus ergens op terugvallen. Onderstaande
hoogtepunten schetsen samen een mogelijk
beeld van waar het 'ruimtelijk gezien' naartoe
gaat met Nederland.
Totaal driedimensionaal
Jane Hermans-van Ree, programmanager
Rotterdam 3D, noemde dit 3D-stadsmodel
'een fundering voor de digitale stad'. Op zoek
naar een nieuwe balans, is het uitgangspunt
dat de stedelijke omgeving 'veerkrachtiger' en
'slimmer' moet worden. Anders gezegd: door
de inzet van een digitale werkelijkheid worden
de sociale werkelijkheid (de mensen) en de
fysieke werkelijkheid (de leefomgeving) beter
op elkaar afgestemd.
Rotterdam 3D is een voorbeeld van een
megamodel dat heel veel vraagstukken
moet oplossen: van assetmanagement tot
evenementen, van wateranalyses tot beheer
van de openbare ruimte. Opvallend is dat
al bij een inleidende presentatie als deze,
doel en middel door elkaar lopen. Genoemd
worden namelijk ook 'serious gaming' en 'BIM/
ontwerp'. Dat laat al een beetje zien wat de
achilleshiel is van een model dat alle andere
modellen overbodig moet maken: de com
plexiteit is al snel duizelingwekkend.
Samenhangende objectenregistratie
Harrie van der Werf, programmamanager in
Den Haag, 'volgens Wikipedia eigenlijk onze
hoofdstad', sprak namens de 22 gemeenten
van de metropool Den Haag Rotterdam. Hij
nam de aanwezigen mee naar de SOR, de
Samenhangende Objectenregistratie en T3D:
Totaal 3Dimensionaal.
Voor de goede orde: Van der Werf begrijpt
het nut van heldere plattegronden. Hij startte
zijn betoog met aangeven dat je uit 3D-data
goede 2D-data moet kunnen halen. De
Samenhangende Objectregistratie beperkt
zich tot zaken die duidelijk met elkaar in
verband staan. Wordt een weg breder, dan
wordt de groenstrook ernaast smaller. Komen
er ongeplande graafwerkzaamheden, dan
is het handig om te weten wanneer ander
onderhoud in dezelfde sleuf raadzaam is.
T3D zit op een andere frequentie. Hier wordt
beoogd de complete 3D-keten in samenhang
te beschrijven: de inwinning, registratie en het
gebruik. Op dit moment worden de aannames
getoetst over wat we eigenlijk willen met 3D.
Denk aan vergunningsprocessen, informatie
over de binnenkant van panden en assetma
nagement bij waterbeheer. De grote droom:
daadwerkelijk contact en serieuze interactie bij
het inrichten van onze openbare ruimte.
Digitale tweelingen
'Een wereld in transitie', zo noemt Jan Bruijn
van Geonovum/BZK onze huidige situatie. De
overgang waar hij op doelt, lijkt op het eerste
gezicht te slaan op de gestage digitalisering
van onze leefomgeving. We zijn immers
geneigd onze administraties, metingen en
beleid op te slaan in digitale mega-modellen,
zie ook de Haags-Rotterdamse metropoolre
gio. Hij gaat echter verder.
De grootste veranderingen vinden volgens
Jan Bruijn niet alleen plaats op het gebied van
dataficering en het ontstaan van netwerkorga
nisaties. Hij ziet ook onze samenwerkingscul-
tuur veranderen. Als voorbeeld noemt hij de
terugkeer van de coöperatie. Zulke verschui-
ni.p'
Beeldimpressies van de GoMeetgaming omgeving. Interactiviteit!
vingen kunnen zelfs een omslag in onze
publieke waarden betekenen, aldus Bruijn.
Ook wordt onze geopolitieke middenpositie
weer beter zichtbaar, nu Europa laveert tussen
de waarden van Amerikaanse tech-reuzen en
China's surveillance-maatschappij.
Mensen samenbrengen
Bruijn: "De digitale samenleving roept om
toepassing van ethische principes. Publieke
waarden vragen om een duidelijke rol van de
overheid in het formuleren van principes en
afspraken rondom het delen van data. Ook en
juist voor de markt moeten ethische codes
richting geven aan het verzamelen, gebruiken
en verwerken van data." De digitale tweeling
is volgens Jan Bruijn een geschikte toepassing
waarin mensen kunnen worden samenge
bracht. Met elkaar, maar ook met de digitaal
opgeslagen objecten uit hun leefomgeving.
"Grote maatschappelijke opgaven concurreren
om voorrang. We moeten hier alle betrok
kenen bij betrekken. We leven echter in een
complexe leefomgeving door concurrerende
factoren, zoals ruimte, gezondheid, duur
zaamheid en veiligheid. We hebben dus een
betrouwbare feitenbasis nodig, voorbeelden
van een nieuwe, gedeelde werkelijkheid. We
moeten alternatieven kunnen doorrekenen
met voorspellende modellen."
X, Y, Z en... T
Rob van de Velde van Geonovum schetste
de geschiedenis van ons geo-informatieland-
schap. Van digitale kaarten ('verbeelding') naar
GIS ('analyse'), van een Nationale Geo-informa-
tie Infrastructuur ('robuuste en betrouwbare
data') naar de huidige tech-revolutie waarin
'locatie' een hoofdrol speelt. Net als de eerdere
sprekers ziet Van de Velde dat de volgende
stap wordt ingeluid met de Digital Twin. Hij
voegt er een dimensie aan toe: tijd.
Niet alleen kun je gezamenlijk toekomstplan
nen uitstippelen in een interactieve digitale
tweeling van de omgeving, er is ook iets
anders aan de hand: we hébben niet zo veel
tijd... Disrupties zoals de klimaatverandering,
fake news en haperingen in onze geglobali-
seerde distributie zoals een vastlopend schip
in het Suez-kanaal: we moeten snel kunnen
schakelen. Dat hoeft overigens niet per se
slecht nieuws te zijn. Door de coronacrisis,
zo stelt strategie-reus McKinsey, is de digitale
transformatie in één klap zeven jaar vooruit
gesprongen. De geo-wereld stond ook hier
haar mannetje, zoals de wereldwijd bekende
corona-dashboards en kaarten over afne
mende luchtvervuiling in de lockdown lieten
zien.
...to kilo later.
Innoveer net zo snel als niet-geo
OGC-President Bart de Lathouwer legde uit
hoe wij zo ver gekomen zijn. De standaarden
die het OGC uitdraagt, worden al sinds 2014
gedeeld met het World Wide Web Consor
tium (W3C). De gezamenlijke ontwikkeling
van de modulaire API-bouwstenen dient
een hoger doel dan de werkprocessen van
geo-ICT'ers.
De Lathouwer:" We moeten er vooral voor
zorgen dat we onze standaarden net zo snel
ontwikkelen als de innovaties buiten onze
sector ons gebieden. Dat vergroot de kans
dat ze ook daadwerkelijk breed worden
geïmplementeerd." Wie goed naar de slides
keek, kon enkele verrassende namen zien van
leden van het Open Geospatial Consortium:
Microsoft, Lockheed Martin, Panasonic. De
Lathouwer maakte echter geen hoofdpunt
van de vraag of niet-geo-partijen zoals Tesla
en Snapchat straks OGC-leden zijn.
Membership Economy
Het was Camille van der Harten, directeur
van GeoBusiness Nederland die indirect die
vraag instemmend beantwoordde. Immers,
in een maatschappij die lijkt toe te groeien
naar een 'membership economy', doe je pas
mee als je lid bent. Hij ging een beetje snel
langs de logo's, maar toch was goed te zien
dat lidmaatschappen zich anno 2021 uitstrek
ken van de tennisvereniging en de ANWB tot
de waterleiding en online winkels. En zonder
dat we het weten, denken we zelf ook 'in
abonnementen'.
Van der Harten signaleerde dat de kern
waarde van een vereniging gewoon blijft
bestaan: netwerken en elkaar ontmoeten;
dat is het 'basisabonnement'. Voor themati
sche verdieping en samenwerking is er een
bereidheid om extra te betalen. Geïnspireerd
door de membership economy stelde Van der
Harten: "GeoSamen is van ons allemaal. BZK/
Geonovum, NCG en GeoBusiness NL zijn in
de lead, maar in deze publiek-private aanpak
zitten de 'out-of-pocket'-financiën met name
in de publieke sector. Deelname door het
bedrijfsleven kan gaan via incidentele bijdra
gen voor deelname: 'van basis naar premium'.
Een samenwerking op basis van behoefte."
Empoweren om écht te innoveren
In de Gemeente Almere, zo vertelde John
Vreenegoor, kreeg het geo-datateam vleugels
dankzij inspirerende idee-ontwikkeling. Dat is
de echte evolutie, aldus Vreenegoor. Techniek
kan al heel veel, getuige de indrukwekkende
compilatievideo die Team GeoData van
Almere zelf samenstelde. Het gaat erom of
en hoe je het beste uit de mensen bij elkaar
brengt.
Ruimte bieden aan creatieve mensen, bete
kent ook dat je anders moet durven werken.
Hier gaat het om kleine, haalbare stappen
zetten in gedragsverandering. Teamleiders
zijn dan 'enablers', ze geven hun teamleden
eigen verantwoordelijkheid, in plaats van te
verordonneren wat ze moeten doen. Op dit
moment moet je voor een nieuw idee of plan
vaak eerst van alles en nog wat bewijzen en
verantwoorden. Grote kans dat je dan blijft
doen wat je al deed.
Tien kilo later
Misschien blikken we over tien jaar nostalgisch
terug op 'GEO ANNO 2030!'. Bezoekers liepen
rond in de interactieve game-omgeving van
GoMeet. Helemaal té Corona Stylie natuurlijk.
De diversiteit van de 'avatars', oftewel de
digitale evenbeelden van de aanwezigen, leek
groter dan bij een 'echt' geo-congres. Dat wil
zeggen minder blank, mannelijk en vergrijsd.
Dat stemt hoopvol voor de situatie over tien
jaar, al noteert schrijver dezes in de zijlijn dat
in ieder geval zijn eigen profiel zo'n tien kilo
jonger oogde dan zijn werkelijke staat van zijn.
Hoe dan ook, in de pauzes gingen de avatars
in transparante cirkels met elkaar in discussie
zonder dat de andere pakweg 250 deelnemers
hen overstemden. En luisterden alle mooie
mensen die waren toegestroomd naar de
visionaire presentaties van échte hoofden.
Remco Takken
Tekstschrijver
r.takken@planet.nl
