100 years innovation
Heerbrugg
Boek
Onder deze ietwat bijzonder titel
verscheen in april van dit jaar
een prachtig boekwerk over 100
jaar innovaties in het Zwitserse
Heerbrugg. Velen van ons zullen
gelijk denken aan het beeldmerk
dat op de militair-groene
landmeetkundige apparatuur te
vinden was. Niet voor niets is er in
de titel van dit historische overzicht
geen merknaam gebruikt.
14 Geo-Info I 2021-3
2021-3 1 Geo-Info 1 15
Door Roelof Keppel
Al snel denk je bij Heerbrugg aan Wild, en dat
is deels terecht. Maar door alle ontwikkelingen
in de loop van de decennia is er meer dan
alleen dat merk. De nu bereikte mijlpaal (100
jaar) en de ontwikkelingsgeschiedenis van dit
merk (en haar opvolgers) is te belangrijk om in
dit magazine onvermeld te blijven.
zal de lezer onderstaande link moeten volgen.
In het overzicht over deze tien decennia wordt
een mooie chronologische opbouw gevolgd.
Elk decennium begint met een korte intro
ductie, daarna volgen korte inkijkjes naar de
bijzonderheden uit die periode. Alles prachtig
geïllustreerd met fantastisch fotomateriaal.
Chronologische opbouw
Het fraai vormgegeven boek volgt de historie
vanaf 1921 tot heden en is uitgegeven door
Geosystems Division, Hexagon, Heerbrugg,
Zwitserland. 100 jaar innovatie. Ga er maar
even voor zitten. In het voorwoord schrijft de
huidige directie (Juergen Dold en Thomas
Harring) dat deze 100 jaar van succes aan
leiding geeft tot vreugde, de mogelijkheid
tot terug- en vooruitblikken en een reden is
voor het vieren van deze 100 jaar innovatie.
Nu is het vrijwel onmogelijk om in een paar
pennenstreken weer te geven welke ontwik
kelingen er te melden zijn in 100 jaar: daarvoor
De menselijke maat
In het boek is met enige regelmaat te lezen
hoe de fabriek in Heerbrugg door de loop der
jaren een sterke sociale en samenbindende
functie heeft gehad. De fabriek had in de
eerste plaats een sterk regionale functie
voor arbeid, en tegelijkertijd konden er heel
wat opleidingen verzorgd worden voor de
medewerkers die - eenmaal tewerkgesteld
- over hooggekwalificeerde eigenschap
pen beschikten. In een Werkschule werden
specialisten opgeleid in de fijnmechanica,
optiek en kalibratietechnieken. De bedrijfslei
ding heeft daarbij altijd een sociaal gezicht
AitfinHnritr
nu ïy nw
rtff.tm JM-awiTM-
ÜMJf Jtrrtntm cfcOMUlflWM
l ÖJ* f.Ml iVA*rU)j
fi'üi' 'nvamm QMMjn
rWS-l
r UMfC Ak (y/t Ifeir* 141
r«SN Ut&Ug, h &JTJ
r.tfJAMjetilACrfAwW
11I1
l'JOW rirWJirift Ifl-llj+riml
Otöfcn MWüIHHj
fUMSl 9fta jhi&wwu'
tavtkeuè fw
l.'rtfti tWw UW toaASiMJ
iMttfl a-M»! fry
Op de top voelen we ons thuis.
Historische groei van Heerbrugg in beeld.
laten zien, ook in tijden dat de economische
omstandigheden niet florissant waren. Kort
na de Eerste Wereldoorlog werd in april 1921
de fabriek gestart, die al snel te kampen kreeg
met allerlei beperkingen. In weerwil van al
deze tegenslagen kon er uiteindelijk toch een
stevig bedrijf worden neergezet.
Technische uitdagingen
Van meet af aan heeft Wild zich gespecia
liseerd in het ontwerp van zo klein en licht
mogelijke apparatuur, die eenvoudig meege
nomen kon worden tijdens meetklussen in
soms moeilijk begaanbaar gebied of tijdens
expedities. Hoog in het vaandel stonden
de innovaties: jaarlijks werd minimaal tien
procent van de omzet gebruikt voor nieuwe
ontwikkelingen. Een deel van deze innovaties
werd onverhoopt in 1939 geconfisqueerd
door nazi-Duitsland (optische telemeters) en
deze zwarte periode had ook een behoorlijke
impact op de omzetcijfers tot 1945. Opmer
kelijke ontwikkelingen zijn er te melden rond
de reeks theodolieten. In de ontwerpen T0
tot en met de T4 (astronomische theodoliet)
zijn in de loop der jaren steeds verbeteringen
doorgevoerd, zo goed dat zelfs vijftig jaar
oude apparaten nog steeds doen waarvoor ze
destijds zijn ontworpen.
Verbreding
Vanaf 1950 kwam er een behoorlijk verbreding
in het aanbod: naast landmeetkundige appa
ratuur werd er ook ingezet op tekengereed
schappen, specialistisch militair instrumenta
rium, microscopen en andere voornamelijk
medische apparatuur. Niet onbelangrijk voor
ons vakgebied zijn de camera's voor lucht
foto's en de daarbij benodigde uitwerkingsap-
paratuur. Vanaf eind jaren '50 kwam daar een
nieuwe dimensie bij: elektronica deed steeds
meer haar intrede in het steeds geavanceerder
instrumentarium. In het boek zijn prachtige
afbeeldingen opgenomen, onder andere
mooie plaatjes uit de verkoopbrochure, met
opengewerkte modellen, stralengangen en
bedieningsknoppen. En natuurlijk de eerste
elektromagnetische afstandsmeter, de DI10
Distomat, ontwikkeld in de jaren zestig.
Schaalvergroting
Vanaf de tachtiger jaren van de vorige eeuw
kwam alles in een stroomversnelling. Fusies,
bedrijfsovernames. Namen veranderden:
Wild, Leitz, Leica. Kern werd als merk toe
gevoegd. Door allerlei ontwikkelingen, en
doordat elektronica steeds meer terrein won,
werd in 1996 het iconische paradepaard (de
T2-theodoliet) uit productie genomen. De
ontwikkelingen gingen in de 21e eeuw uiter
aard in sneltreinvaart door: zelfregistrerende
tachymeters, reflectorloos meten, integratie
van GPS, steeds meer specialistische software,
digitale waterpas-apparatuur en uiteindelijk
in 2005 de overname van Leica door Hexagon
AB uit Zweden. In het eerste decennium van
de nieuwe eeuw werden met behulp van
Leica-apparatuur de vier hoogste toppen op
vier continenten opnieuw in hoogte bepaald.
Alsof men wilde benadrukken: wij voelen ons
hier thuis. Niet zo'n gekke gedachte na 100 jaar
innovatie!
Ten slotte
Het historisch overzicht sluit af met de con
clusie dat men klaar is voor de toekomst, met
allerlei nieuwe ontwikkelingen rond laserscan-
ning, Lidar, drones, digitale luchtfotogramme-
trie, handheld laserscanners (waarvan de vanaf
2016 beschikbare BLK360 qua vorm nogal wat
gelijkenis vertoont met de transportkoffer
van de legendarische T2) en meetapparatuur
ten behoeve van bouw en ondergrondse
infrastructuur. 100 years and still going strong.
En voor wie er nog eens verder in wil duiken:
bit.ly/Heerbrugg
